ޤައުމެއްގެ މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމަށް އެންމެ މުހިންމީ އިޤްތިޞާދީ ފުދުންތެރިކަމެވެ.
"މިނިވަން ކަމުގެ އަގުވަޒަން ކުރެވޭނީ އަޅުވެތި ކަމުގެ ހިތިރަހަ ތަޖުރިބާ ކުރި މީހަކަށެވެ". މިއީ ވަރަށް ބޮޑު ޙަޤީޤަތެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ މިވަނީ އަޅުވެތި ކަމުގެ ހިތިރަހަ ދެކެފައެވެ. ހަމައެއާއެކު މިނިވަންކަމަކީ ކިހާވަރެއްގެ ކަމެއްކަން މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިޙުސާސް ކުރެވެމުން ދެއެވެ. އުފާވެރިކަމުގެ 50 އަހަރު ފުރާފުރިހަމަވިކަމުގެ ހިތްގައިމު އުފާތައް ދިވެހިންގެ ހިތްތަކުގައި ރަސްކަން ކުރަމުންދަނީއެވެ. ހުރިހާ ކަމެއް ހަނދާން ނައްތާލައި އުފާފާޅުކުރަމުން ދާއިރު ޤައުމެއްގެ މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމަށް އެންމެ މުހިއްމީ ކޮންކަންތައްތަކެއްތޯ އަމިއްލަ ނަފްސާ ސުވާލު ކޮށްލީ ކާކުތޯއެވެ؟ އެކަމާއިމެދު ފިކުރުކޮށް ވާހަކަ ދެއްކީ ކޮންޖަލްސާއެއްގައި ތޯއެވެ؟ ޝައްކެތް ނެތެވެ. މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމަށް އެންމެ މުހިއްމީ އިޤްތިޞާދީ ފުދުންތެރިކަމެވެ.
އިގްތިޞާދީ ގޮތުން ފުދުންތެރި ވުމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑުމެން ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަންއެބަ ޖެހެއެވެ. މިމަސައްކަތް ކުރެވެން އޮތީ ހަރުދަނާޖީލެއް އުފެދިގެން ކަމީ ދެބަސްވެވެން ނެތް ހަޤީޤަތެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންނަށް ރަނގަޅު ތަޢުލީމާއި ތަރުބިއްޔަތެއް ދެވެން އެބަޖެހެއެވެ. ތައުލީމީ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ތަފާތު މަސައްކަތްތަކަށާއި، ތަފާތު ކަންތައްތަކަށް ލޯހުޅުވާލެވެން ޖެހެއެވެ. ޤައުމު ތިމާއަށް ކޮށްދެނީ ކޮންކަމެއްތޯ އެހުމުގެ ބަދަލުގައި ތިމާ ޤައުމަށްޓަކައި ކޮށްދޭނީ ކޮންކަމެއްތޯ ސުވާލުކޮށްލާނެ ދަރިންތަކެއް އުފެދިގެން ނޫނީ މަންޒިލާއި ހަމައަށް ވާސިލުވެވޭކަން ނެތެވެ. މަސައްކަތްތެރި ހުނަރުވެރި، ސިކުނޑި ހުޅުވިފައި އޮތް ޖީލެއް ބިނާވެއްޖެ ނަމަ އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ޤައުމު ދެފައި ޖަހާ ދުވެގަންނާނެ ކަމީ ވަސްވާހެއް އޮތް ކަމެއްނޫނެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުން ބިނާވެފައިމިވަނީ ލިބޭ އާމްދަނީއެއްގެ މައްޗަށް ކަމީ އެންމެންވެސް ގަބޫލުކުރަންޖެހޭ ހަޤީޤަތެކެވެ. ތަނަވަސްކަން ލިބެމުންދިޔަ ވަރަކަށް ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރަށް ބަދަލުއައިނަމަވެސް ލިބޭ އާމްދަނީ އިތުރު ކުރެވޭނެ ގޮތްތަކެއް ހޯދަމުންދިއުމަކީ މުހިއްމުކަމެކެވެ. ކުރާ މަސައްކަތްތައް ހަރުދަނާކޮށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އެކަމެއް ކުރެވޭނެ އިންތިޒާމް ހަމަޖެއްސުމަކީ އާއިލާގެ ހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން އަދި ޤައުމީ ފުދުންތެރިކަން އިތުރުވެގެން ދާނެ ކަމެކެވެ. ހަމައެކަނި އާއިލީ ފެންވަރުގައެއްނޫނެވެ. ޤައުމީ ފެންވަރުގައިވެސް މިމަސައްކަތް ކުރިއަރުވަން އެބަޖެހެއެވެ. މަސައްކަތްތައް ކުރިއެރުވޭނެ އިތުރުގޮތްތައް ހޯދާ ބަލަން އެބަޖެހެއެވެ. އެހެން ބަޔަކަށް ބަރޯސާ ވުމުގެ ބަދަލުގައި އަމިއްލަ ނަފްސަށް ބަރޯސާވާން ދަސްކުރަން އެބަޖެހެއެވެ. ޤައުމަށް ލިބޭ އާމްދަނީ ޤައުމުން ބޭރުނުކޮށް ޤައުމުގައި ބެހެއްޓޭނެ ގޮތް ހަމަޖައްސަން އެބަޖެހެއެވެ.
ދިވެހިންގެ އާދަކާދަޔަށް ބަލާއިރު ދިވެހިންނަކީ މަސައްކަތްތެރި ކަމަށް ލޯބިކުރާ ބަޔެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ކާބަފައިން އައީ އަދި އަންނަނީވެސް މަސައްކަތްތައް ކުރަމުންނެވެ. މަސްވެރިކަމާއި ދަނޑުވެރިކަމެވެ. ރޯނު ވެށުމާއި ފަންގި ވިނުމެވެ. ކިއްސަރުވަޑާމާއި ތެދުއި ވަޑާމެވެ. ހިތާމަޔަކީ މިކަންކަން މަޑުމަޑުން ނެތެމުންދާ ކަމެވެ. ކުރާ މަސައްކަތްތައް ބަލައިގަންނާނެ މީހަކު ނުވަނީއެވެ. މަސައްކަތްތަކަށް ކުރިއެރުން ހޯދާނެ ގޮތްތަކެއް ނޭގޭތީއެވެ. ބޭރު ޤައުމުތަކުގެ އިގްތިޞާދު ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ކުރިއަރަމުންދާއިރު އަޅުގަނޑުމެން މިތިބެނީ ނެގިމަޑުވެފައެވެ. ކޮޕީ މިކުރެވެނީ އެމީހުން ކުރަމުންދާ ކަންތައްތަކެވެ. އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ފުދުންތެރި ބަޔަކަށް ވުމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑުމެންވީ އެމީހުން ޖައްސާ ވައްތަރު ޖައްސާކަށް ނޫނެވެ. މުހިއްމީ އެމީހުންގެ ވިސްނުމާއި ފިކުރު ބޭނުންކޮށްގެން އަޅުގަނޑުމެންގެ އަމިއްލަވަންތަކަން ކުރިއެރުވުމެވެ. ކުރާ މަސައްކަތްތައް ފުޅާ ކުރަންވީއެވެ. ބަވަނަ ވަމުންދާ ދުނިޔެއްގައި ހިނގަމުންދާ ކަންތައްތަކަށް ލޯ ހުޅުވެންވީއެވެ. އަތުގައި އޮތް ފައިސާ ފޮތި ބޭރަށް ނުލާ ޤައުމު ތެރޭގައި ދައުރުކުރަންވީއެވެ. ވަރަށް ކުޑަކުޑަ މިސާލެކެވެ. މިރުސް އަހަރަމެން ބޭރުން މިގެންނަނީ ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވާ ވަރަށް މިރުސް ނުހެއްދިގެން ހެއްޔެވެ؟ އަޅުގަނޑުމެނަށް ބޭނުންވާ ވަރަށް ނުހެއްދެނީ ވަސީލަތްތައް ނެތިގެން ހެއްޔެވެ؟ ގަސްކާނާއާއި ގަހަށް ޖަހާ ބޭހާއި ބިންތައް ލިބެން ނެތީހެއްޔެވެ؟ ޖާގަވެސް އެބައޮތެވެ. ވަސީލަތްތައްވެސް އެބަހުއްޓެވެ. ބޭނުންވަނީ މިކަން ހީވާގި ކަމާއިއެކު ކުރާނެ މުރާލި ބަޔެކެވެ. ތަފާތު ގޮތަކަށް މަސައްކަތް ކުރާނެ ސިކުނޑިތަކެވެ.
އިގްތިޞާދީ ގޮތުން ފުދުންތެރި ބަޔަކަށްވާ ވާހަކަ އަޅުގަނޑުމެން ދައްކަމުންދާއިރު އަމިއްލަ އުފެއްދުންތެރިކަން އަޅުގަނޑުމެންގެ ކިބައިގައި ނެތުމަކީ ކޮޅުނެތްކޮޅަށް ހިތާމަ ކުރަންޖެހޭނެ ކަމެކެވެ. ނިކަންވިސްނާ ލާށެވެ. ހުރިހާ ކަމަކަށް އަޅުގަނޑުމެން ބަރޯސާވާން މިޖެހެނީ ބޭރު މީހުންނަށެވެ. މަސައްކަތެއް ކުރަން ވިޔަސް ބޭރުމީހުންނެވެ. ކަމަކަށް ޚަރަދު ކުރަންވިޔަސް ބޭރުމީހުންނެވެ. ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ލަޔާޤަތާއި ޤާބިލްކަން ހުރި ބަޔަކު ނެތީތޯއެވެ؟ ނޫނެކެވެ. އެބަތިއްބެވެ. އެފަދަ ކަންތައްކުރަން ދިވެހީންނަށް ފުރުސަތު ނުލިބެނީއެވެ. ސަބަބަކީ ހުރިހާ އެއްޗެއްހެން އެތެރެކުރަން މިޖެހެނީ ރާއްޖެއިން ބޭރުންކަމަށްވާތީ އެމީހުންގެ ހިތްރުއްސަން ޖެހެނީއެވެ. މިވަގުތު އެންމެ އަޑުހަރުކޮށް ދައްކާ ތެލުގެ ވާހަކަޔަށް ބަލާލަމާ ހިނގާށެވެ. ރާއްޖެއަށް ލިބޭ އާމްދަނީގެ ބޮޑުބަޔެއް ޚަރަދުވެގެން މިދަނީ ތެލަށެވެ. ތެލުގެ ބާޒާރަށް އަންނަ ކޮންމެ ބަދަލަކާއިއެކު ރާއްޖޭގެ އިގްތިޞާދަށް ލޮޅުން އަރައެވެ. ކީއްވެގެން ކަމަށްތޯއެވެ؟ ތެޔޮވެސް އެތެރެކުރަން މިޖެހެނީ ރާއްޖެއިން ބޭރުންނެވެ. މިއަސަރު ކުޑަކުރުމަށް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހަކަތަ އުފައްދާ ހަކަތަ ބޭނުންކުރަމުންދާނަމަ ތެލަށްދާ ޚަރަދުގެ ބަޔެއް ހަމަޖައްސާލެވޭނެއެވެ. ހަކަތަ ބޭނުންކުރާ ދާއިރާގެ ތެރެއިން އެންމެ ގިނައިން ހަކަތަ ބޭނުންކުރަނީ ދަތުރުފަތުރާއި ކަރަންޓަށެވެ. ހަކަތަ ބޭނުންކުރާވަރު މަދުކުރުމުގެ ގޮތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ބޭނުންނުވާ ވަގުތުތަކުގައި ކަރަންޓް އެއްޗެއްހި އޮފް ކޮށް ފައިމަގުގައި ދަތުރުކުރެވިދާނެ އެވެ. ބަސް ނޫނީ ބައިސްކަލްވެސް ބޭނުންކުރެވިދާނެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ހާލަތު ހުރިގޮތުން ރާއްޖެއަށް ލިބޭ އާމްދަނީ އަށްވުރެ ބޮޑުޚަރަދެއް ކުރަން އެބަޖެހެއެވެ. އަބަދު ބޭރުގެ އެހީއަށް އެދުމަކީ ދިވެހިން ގިސްލާން ރޯންޖެހިދާނެފަދަ ކަމެކެވެ.
މާޒީއަށް ބަލާލާއިރުވެސް މީގެ ހިތިނަތީޖާ އޮތީ އަހަރެމެނަށް ފެނިފައެވެ. އާދެ ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު ރަނގަޅު ކުރުމަށް ކަމަށްބުނެ ވޯރާ ވިޔަފާރި ވެރިން ރާއްޖެ ގެނައީއެވެ. އިޤްތިޞާދު ބިނާކުރުމަށްވުރެ އެމީހުން މަސައްކަތްކުރަމުން އައީ އިޤްތިޞާދު ހަލާކު ކުރުމަށެވެ. ބޭރު މީހުންގެ ލޯތައް ރާއްޖެއާއިމެދު ދަހިވެތި ނަޒަރަކުން ބަލަބަލާ ތިބޭ އިރު އަމިއްލަ ދެއަތުން ގައުމުގެ އިޤްތިޞާދީ މުހިއްމު ބިނާތަކާއި މުހިއްމު ވަސީލަތްތަކާއި ބިންތައް ބޭރުގެ ފަރާތްތަކަށް މިޤައުމުން ދެމުންމިދަނީ އަމޭ ކިޔާފައެވެ. މިހެން މިކަންކަން ވަމުންދާނަމަ ބޭރުމީހުން ރާއްޖެއަށް އަތްގަދަ ކުރުމަކީ ވަރަށް އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. އެފުރުޞަތު އެމީހުނަށް އެބައޮތެވެ.
ޤައުމެއް މިނިވަންކަމާ އެކު ބާއްވަން އެދޭނަމަ ވީ ޤަޢުމުގައި އުފެއްދުންތެރިކަން އިތުރުކުރާށެވެ. ވިސްނަންވީ އިޤްތިޞާދު ބިނާ ކުރުމަށެވެ. ފުދުންތެރިކަން ބަޔަކަށްވުމަށެވެ. އަމިއްލަވަންތަކަމެއް ބޭއްވުމަށެވެ. އެހެންބައެއްގެ އަތްމައްޗަށް އިޤްތިޞާދު ދޫކޮށްލުމަކީ އަމިއްލަ މިނިވަން ކަން ގެއްލިދާނެ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ބުނެލަން ޖެހޭނީ ޤައުމެއްގެ މިނިވަންކަން ދަމަހައްޓަން އެންމެ މުހިންމީ އިޤްތިޞާދީ ފުދުންތެރިކަމެވެ.