ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު
(06 ޖޫން 2020 ގައި ޝާއިޢުކުރި ބައާ ގުޅޭ)
ކޮޓަރިއަށް ވަންއިރު، ނީނާ އޮތީ ނިދައިފައެވެ. ގޮވައިގޮވައި ހެޔެއް ނުލިއެވެ. އިދްރީސްތައްޚާނު ބަލައިފައި ބުނެފިއެވެ. [މިމަންޖެ މިއޮތީ ހޭނެތިފައި.]
އެންމެން އަޑުން އަޑުނަގައި ލޯން ފަށައިފިއެވެ. ނީނާގެ މަންމަ ނީނާގެ ގައިގައި އޮޅުލައިގަތެވެ.
[ރޯނެކަމެއް ނެތް އެކަކު ވެސް.] އިދްރީސްވެ އިރުޝާދު ދިނެވެ. [ރުއިމަކުން ކުރާނެ ފައިދާއެއް ނޯންނާނެ! ފެންތައްޓެއް ގެނެސްދީބަލަ!]
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު
ދޭދޭ ފަރުދީ ގުޅުމުގައި އެންމެ ގިނައިން ކުރާންޖެހޭ ކަމަކީ ތިމާއާއި އަނެކަކާ ދޭތެރޭ އަނގަބުހުން މުއާޞަލާތުކުރުމެވެ. އަނގަބަހުގެ މުއާޞަލާތު މި މާނަކުރަނީ ވައިބަރާއި މި ނޫނަސް މިސްމީޑިއާގެ ހުރިހާ އޮޅިތަކެއްގައި ކުރެވޭ މުއާމާލަތްތައް ވެސް ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ. އަނގަބަހުގެ މުޢާމަލާތަކީ ދޭދޭ ފަރުދީ ގުޅުމުގައި އެންމެ މުހިންމު ބައެވެ. މިއީ ތިމާއާއި އަނެކާއާ ދެމެދު ގުޅުން ބަދަހިކުރުމުގެ ވެސް އެންމެ މުހިންމު ވަސީލަތެވެ. އެހެންކަމުން މި ކަމުގެ މުހިންމު ބައިތަކަށް ބަލައިލާނަމެވެ.
މުޙައްމަދު ނަދީމް، އުދަރެސް، ށ. މާއުނގޫދޫ
ވެހޭ ވަގުތު ފެންފޮދު ނަގާށޭ މިތުރު
ޖެހޭ ކޮޅިގަނޑުން ނިމި ހިނގައިދޭ ދަތުރު
ނުވާ ނަމަ ޢަދުލުވެރި ކޮބާތޯ ޤަދަރު
އެ ވާނީ ހަދާ ކަމުގައޭ ހުރެ މަކަރު
މިހާރުގެ ޢަޒުމަކީ އެދޭނަމަ ސަވާބު
ނިހާޔަތުގެ ލޯބިން ކުރާށޭ ޒިކުރު
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު
ދިވެހިބަހުގެ އިހުގެ ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ އައްޝައިޚު މުޙައްމަދު ޖަމާލުއްދީން (ނައިބުތުއްތު) ލިޔުއްވި "ތާނަ ލިޔުމުގެ ގަވާޢިދު"ގައި އައިބައިފިއްޔާ ބެހޭ ގޮތުން އެ ކަލޭގެފާނު ލިޔުއްވައިފައިވަނީ "މި ދެ ފިލި ނުއޮޅުވައި ލިޔޭނީ ވެސް ކިޔޭނީ ވެސް ދިވެހިބަހުގެ نحوُ ދެނެގެންވާ މީހަކަށެވެ. نحوُ އެއީ ކޮންމެ ބަހެއް ވެސް މޮށި އުޅުމުގެ އަޞްލުތަކާއި قواعدތައް ދެނެގަތުމުގެ ގޮތްތަކަށް عربބަހުން ކިޔާ ނަމެކެވެ. އަދި މި ނޫން އެހެންވެސް އެތައް މަޢުނައެއް އެ لفظގައި ވޭމެޔޭ.." މި ފަދައިންނެވެ.
ބޭނުންވާތަކެތި
ބޮއްޔޭ ބުނުމުން އަޅުގަނޑުމެން ކޮންމެ ދިވެއްސަކަށް ވެސް އެނގެ އެވެ. ނުވަތަ އަޅުގަނޑުމެން ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އެ ނަން ވަރަށް ފަރިތައޭ ހީކުރެވެ އެވެ. ނަމަވެސް ބޮލި މިބަހަކީ ވަރަށް ބޮޑު އާއިލާއަކަށް ކިޔާ އާންމުނަމެވެ. އެހެންކަމުން ވަކި ކަހަލަ ބޮއްޔެއް، ނުވަތަ ވަކި ބަވަތެއްގެ ބޮއްޔެއްގެ ނަންބުނުމުން ވަރަށް ގިނަ ފަހަރަށް އެނަމަކާމެދު އަޅުގަނޑުމެންނަށް އޮންނަނީ ގޮތެއް ނޭނގި ފަ އެވެ. ކުޑަކޮށް ހުއްޓުން އަރައިލާގޮތްވެފަ އެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ޒުވާން ދިވެހި ޖީލަށެވެ. 
ތަޢުލީމީ ނިޒާމު ބައްޓަން ކުރެވިފައިވާ ކޮންމެތަނެއްގެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް ވާޖިބަކަށްވާންޖެހޭނީ އެތަނެއްގައި ކިޔަވާކުދިންގެ ކިބައިގައި ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް އަށަގެންނެވުމެވެ. އަދި މިއީ އެބަޔެއްގެ އެންމެ މުހިއްމު މަޤްޞަދަކަށް ވެސް ވާންޖެހޭނެކަމެކެވެ. އެ ބަޔެއްގެ މާޙައުލުގެ ތެރެއިން ތަރުބިއްޔަތުވެގެން ނިކުންނަ ކޮންމެ ދަރިވަރަކީ މުޖުތަމަޢުގެ ތެރޭގައި ހިނގާ ނުބައި އޮއިވަރުން ސަލާމަތްވުމުގެ މަގު ތަނަވަސްވެ ސިކުޑިއާއި ލޯ ހުޅުވިފައިވާ ހަރުދަނާ ކުދިބަޔަކުކަމުގައި ވާންޖެހޭނެ އެވެ.
ބަރަކާތްތެރި ރަބީޢުލްއައްވަލް މަސް ކުރިމަތިލަނީއެވެ. ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ކަންކޮޅުތަކެއްގައިވެސް އެމަހުގައި އިސްލާމްދީނުގެ ނަބިއްޔާ صلى اللّه عليه وسلم ގެ ޛިކުރާގެ މަޙެފިލްތައް ބޭއްވޭނެއެވެ. ޝައްކެއްވެސް ނެތެވެ. އެމާތް ސާހިބާގެ ޛިކުރާ އައުކުރުމަކީ ހަމައެކަނި ބަރަކާތްތެރި ރަބީޢުލްއައްވަލްމަހުގެ މުޤައްދަސް ގަޑިތަކަށް ޚާއްޞަކަމެއްނޫނެވެ. އަދި ކީއްތޯއެވެ.
އިބްރާހީމް ބެޔަކީ ރަށުގެ މުސްކުޅިންގެ ތެރެއިން ފާހަގަކޮށްލެވޭ މީހެކެވެ. ކެރޭ ހީވާގި މީހެކެވެ. މުސްކުޅި އުމުރުގައިވެސް އަމިއްލަޔަށް މުސްކުޅިވެ ގޭގައި އޮތުމުގެ ބަދަލުގައި މަސައްކަތްކޮށް ހެލިފެލިވެ އުޅޭ މީހެކެވެ. އިބްރާހީމްބޭގެ އުމުރުން މިހާރު 60 އަހަރަށްވުރެ މަތިވެދާނެއެވެ. އަބަދުވެސް ފެންނާނީ ކޮންމެވެސް މަސައްކަތެއްގައި އުޅޭތަނެވެ. ރުއްއެރުމާއި ފަންގިވިނުންފަދަ އޭރު އެޒަމާނުގެ މަސައްކަތްތަކުގައި މުރާލި މީހެކެވެ. ދުވާލު މަސައްކަތް ނިންމާލުމަށްފަހު ރޭގަނޑު އަރާމުކޮށްލުމަށް
ޢަލީ ނަޞީރު (މަޑަވެލި)
ހުވަދުއަތޮޅުގެ ފޯކްލޯރެއްގައި ކިޔާގޮތުން، މީލާދީން 1388 ގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސިންގާސަނާގައި ރެދަލިކުރެއްވި ފެހެންދޫ ޢުޘްމާނު ރަސްގެފާނުގެ ރަސްކަމުގައި، ހުވަދުއަތޮޅުގެ ވާރުއޮޑި (ކޮންމެއަހަރަކު ސަރުކާރަށް ގެންދާ ވާރުމުދަލާއެކު) މާލެދިޔަ އެވެ. އަދި އެދަތުގައި ވާރުމުދަލާއެކު ރަސްގެފާނަށް ވެދުމަށް ގެންދިޔަ ތަކެތި ގަނޑުވަރަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި ހުވަދުއަތޮޅު ވާރުވެރިޔާ (ވާރުވެރި ކަލޭފާނު) ގަނޑުވަރަށް ދުރުވީ،
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު
(04 ޖޫން 2020 ގައި ޝާއިޢުކުރި ބައާ ގުޅޭ)
ކޮންމެއަކަސް ހަމަޖެހިފައިވާ ގޮތުގެ މަތީން އެގްރީމެންޓްގައި ސޮއިކުރުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުގައި ސޮއިކުރުމުގެ ކަންތައް ނިންމުމަށްފަހު ސީދާ ދިޔައީ މުންޑޫއަށެވެ. އެގްރީމެންޓްގެ ރަސްމިއްޔާތުގައި ސޮއިކުރުމާއެކު، ދާއޫދުގެ މޫނުމަތީން މާ ބޮޑަށް އުފާވެރިކަން ފާޅުވާ ސަބަބެއް ނީނާއަކަށް ނުވިސްނެއެވެ. ނީނާގެ ކިބައިން ދާއޫދަށް އިތުރަށް ލިބޭނެ ޚިދުމަތެއް، ލިބޭނެ އެއްޗެއް އޮންނާނެ ކަމަކަށް ނީނާ ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ. ނީނާ މަސައްކަތްކުރަނީ ނުހަނު އިޚުލާޞްތެރިކަމާއެކު، ކަމަށް ކަމޭ ހީކޮށްގެންނެވެ. ހުރިހާ ކަމެއް ކުރަނީ ވެސް ނުހަނު އޯގާތެރިކަމާއި ކުޅަދާނަ ކަމާ އެކުގައެވެ. އަދި ނީނާ ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކާ މިހާތަނަށް ދާއޫދު ހިތްހަމަނުޖެހިފައެއް ވެސް ނެތެވެ. އެހެންވީމާ ދާއޫދު އެ ކަނޑައެޅި ޝަރުޠަކީ ނީނާގެ ނަޒަރުގައި ބޭކާރު ޝަރުޠެކެވެ. އެ ޝަރުގެ ސަބަބުން ދާއޫދަށް ލިބޭނެ އިތުރު އެއްޗެއް، އިތުރު ފައިދާއެއް، އަދި ނީނާއަށް ލިބޭނެ އެއްވެސް ގެއްލުމެއް ފައިދާއެއް އޮވެދާނެ ކަމަކަށް ނީނާ ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ.
ކައުޘަރު އަޙްމަދު ލަޠީފް
(30 ޖޫން 2020 ގައި ޝާއިޢުކުރި ބައާ ގުޅޭ)
އުންމަތުގެ އައްޑަކަމުގައިވި އުޚްތުންނޭވެ! ދަރީން ތަރުބިއްޔަތުކުރުމުގައި ތިޔަ ކަނބަލުންނަކީ ތަރުބަވީ ކާނާއެވެ. ތަރުބަވީ މައިދާނުގައި ތިޔަކަނބަލުންނަށް ފައިތިލަ ސާބިތުކުރެވޭނީ މި މައިދާނުގައި އެކުގައި ހަނގުރާމަކުރާ އާރުކާޓީގެ ހުރި ހިތްވަރާއި ފަންވަރަކުންނެވެ. ލޮބުވެތި އުޚްތުންނޭވެ! އެއީ ތިބާގެ ފިރިމީހާއެވެ. ދަރީންގެ ތަރުބިއްޔަތަށް އެންމެ ބޮޑަށް އަސަރުކުރުވަނީ ފިރިމީހާގެ ފަރާތުންނެވެ.
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު
ދަޖަލުސީއާއި ގުސްތަރަކީ ވެސް ދިވެހިބަސްފޮތުން އަދި ޖާގަލިބިފައި ނެތް ދެ ލަފުޒެވެ. ނަމަވެސް މިއީ މި ރާއްޖޭގައި އެންމެ ގިނައިން ފެންނަ ވައްތަރެކެވެ. އެހެންވީމާ މި ލަފުޒު ނުވަތަ މި ދެ ލަފުޒު އެންމެންނަށް ވެސް އެނގޭން އެބަޖެހެއެވެ. ބޭނުންކުރާން އެބަޖެހެއެވެ. މި ލަފުޒު ބޭނުން ނުކޮށް ލިޔާން އުނދަގުލެވެ. އެހެނީ އެންމެ ގިނައިން އިވެނީ މި ބާވަތުގެ ވާހަކަތަކެވެ. ފެންނަނީ މިބާވަތުގެ މީހުންނެވެ. މިއީ މުނާފިޤުންނާ ތިމާގެ ބަޔެކެވެ. މި ލަފުޒަކީ ނިފާޤީ ވާހަކަތަކާ ތިމާގެ ލަފުޒެކެވެ. އާދޭހެވެ! ފެންނަނީ ގުސްތަރު ޢަމަލުތަކެވެ. އިވެހީ ދަޖަލުސީ ވާހަކަތަކެވެ. ފެންނަނީ ބައްދަލުވަނީ މި ބާވަތުގެ މީހުންނާއެވެ.
ޢަބްދުﷲ ރަޝީދު މ.ލިނެޓް
ނިމޭ ހިނދުގައި ހުޅަނގު މޫސުން ފެށޭ އިރުވައި މި ރާއްޖޭގައި
ހިމޭނުން ނޯވެޔޭ ކަނޑުފަޅު ވަޔާ ރާޅާއި އިރުވައިގައި
ޖަހާނޭ މުލަ ނަކަތް ހުސްވާ ފަހުން ފުރަހަޅަ އުތުރުހަޅަ ޔާ
ގަހާގެހި ލުއްސަލުއްސައިގެން ހިނގައިދާވަރުގެ ޙާލަތުގައި
ވިލާކޮޅުކޮޅު ނަގާއިރުގައި އެއީ އޮއިކަޅު ކަމަށް ކިޔަކަސް
ޚިލާފުވެ ބަސް ދެޔޭ އުވިގެން ކަކޫތާފެން ހެދޭ އިރުގައި
{ޖުވަައިރިޔާ ވަޖުދީއަކީ، ފަންވަތު އާއިލާގެ ތެރެއަށް އަލަށް ހިމެނި ވަޑައިގަތް މެމްބަރެކެވެ. ފަންވަތުގެ ފަރާތުން އޭނާއަށް މަރުޙަބާ ދަންނަވަމު އެވެ. ޖުވައިރިޔާ (ޖުވޭ) ފަދަ ކާތަކެތި ތައްޔާރު ކުރުމުގެ ދާއިރާގައި ކުޅަ ދާނަ ބޭފުޅެއްގެ އެހީގައި ''ފަންވަތު ސުފުރާ'' މުއްދަނދިވާޏެ ގޮތް ވުމަކީ ކިޔުންތެރިންނަށް ވެސް ލިބިވަޑައިގަތް ވަރަށް ބޮޑު އުފަލަކަށް ނޫނީ ނުވާނެ އެވެ. އެހެންކަމުން ކިޔުންތެރިންނާއި، ފަންވަތުގެ އެހެނިހެން ލިޔުންތެރީންގެ ނަމުގައި ޖުވައިރިޔާ ވަޖުދީއަށް ވަރަށް އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ.} 
ބަވަނަ ވަމުން މިދާ ދުނިޔެއަށް ކުރިމަތިވަމުންދާ ތަފާތު ގިނަ ގުނަ އިންސާނީ މައްސަލަތަކުގެ ތެރެއިން ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ދެކެވޭ އެއްވާހަކައަކަށް މިއަދުވެފައި މިވަނީ ދުނިޔޭގެ ތިމާވެށީގެ މައްސަލައެވެ. މިކަން މިއަދު ވެފައިވަނީ ދުނިޔޭގެ ލޯ އަމާޒުވެފައިވާ އެންމެ ނާޒުކުމައްސަލަކަމުގައެވެ. ތިމާވެށީގެ ގޮތުން ނުކުޅެދޭ ދުނިޔެއަކަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދުނިޔެ ވެދާނެކަމުގެ އިންޒާރުތައް ކަމުގެ ދިރާސާ ކުރައްވާ ބެފުޅުން ދަނީ އެކި ސިފަސިފައިގައި ނެރުއްވަމުންނެވެ. 
- ފެށުން
ހިނގާ ދާ ބީދައިން ދުނިޔެ ދޭ ހިނގަމުން އެ ގަޑިގަޑި
އިންޓަރނެޓްގެ ޚިދުމަތް ރާއްޖޭގައި ފެށިގެން އައި ދުވަސްވަރެވެ. އެ ދުވަސްވަރު އިންޓަރނެޓާ ބެހޭ ގޮތުން ވަރަށް ގިނަ ވާހަކަތައް ދައްކައި އުޅުނެވެ. އިންޓަރނެޓަކީ ވަރަށް ގިނަ ކަންތައްތައް ކުރެވޭ، ވަރަށް މޮޅު އެއްޗެއް ކަމުގައި ބައެއް މީހުން ވާހަކަ ދައްކަމުން ދިޔައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނުނު ބައެއް ވާހަކަ ދަންނަވައިލާނަމެވެ.އަޙްމަދު ނާއިދު
ފެށުން:
ރާއްޖޭގެ ތައުލީމު ކުރިއަރައިގެން އައީ ސިޔާސީ ގޮތުން އެކަމަށް ބޭނުވުމުންނެވެ. ސަރުކާރުން ތައުލީމު ކުރިއެރުވުމަށް ވަރަށް ގިނަގުނަ މަސައްކަތްކޮށް އަދި އެމަސައްކަތްތައް ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. އެގޮތުން އެންމެ ފުރަތަމަ ތައުލީމާ މެދު ބެލެނިވެރިން ހޭލުންތެރި ކުރުމަށް ޤައުމީ ފެންވަރުގައި އަސާސީ ތައުލީމު ޕޮރުގުރާމެއް ފެށްޓެވިއެވެ. (ޢަބްދުއްރަޙީމް ޙަސަން، 1997).