ކޭތަ ނަމާދު ކުރާން ނުޖެހޭ ކޭތައެއް ހިފައިފާނެތަ؟
ޢަބްދުﷲ ރަޝީދު މ.ލިނެޓް
ޝައްކެއް ނެތި އެނގޭ ގޮތުން ކޭތަ ނަމާދަކީ، ކޭތަ ހިފުމުން ކުރުން ސުންނަތްވެގެންވާ، ސުންނަތްކަން ގަދަވެގެންވާ ނަމާދެކެވެ. އިރުގައި ނުވަތަ ހަނދުގައި ކޭތައެއް ހިފައިފައި ހުރިކަން ޔަގީންވީއްސުރެ، ކޭތަ ވީއްލައިފުމަށް ދާންދެން، ނުވަތަ ކޭތަ ހިފާފައި ހުރެގެން އޮއްސިއްޖައުމަށް ދާންދެން، ދެމި އޮންނަ ވަގުތުކޮޅު ތެރޭގައި، ކޭތަ ނަމާދު ކުރުމީ ގަދަވެގެންވާ ސުންނަތެކެވެ.
އެކަމަކު މިޒަމާނަކަށް އައިސް ކޭތަ ނަމާދު ކުރުމުގައި ފަނޑުހިޔަނި ހަނދު ކޭތައިގައި ކޭތަ ނަމާދު ކުރަން ނުޖެހޭ ކަމުގައި ދެކެ އެކަން އެބަ ދޫކޮށްލެވެއެވެ. އެއީ، ވެގެންވާންވީ ގޮތެއް ނޫނެވެ. އެއީ، ވަރަށް ވެސް ދެރަކަމެކެވެ. މި ބާވަތުގެ ކަންކަމަށް ރައުޔުކުރުމުގައި އެއްބާވަތެއްގެ ދެކަމެއްގައި، އެއް ކަމެއްގެ ޙުކުމުން، އަނެއް ކަމެއްގެ ޙުކުމް ދެނެގަނެ، ޢަމަލު ކުރާނެ ޞައްޙަ ގޮތް ކަނޑައެޅުމަކީ، އެއްވެސް ޚިލާފެއް އަދި ކިއެއްތަ ޝައްކުކަމެއް ވެސް ނެތި ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގެ އަލީގައި ތަނަވަސް ކަމެކެވެ.
ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަ ތަޢާލާ ބައެއް ދުވަސްތައް ވަނީ އަނެއްބައި ދުވަސްތަކުގެ މައްޗަށް މާތް ކުރައްވައިފައެވެ. ބައެއް ރޭތައް އަނެއް ބައިރޭތަކުގެ މައްޗަށް އިސްކުރެއްވި ގޮތަށެވެ. ބައެއް ރަށްތައް އަނެއްބައި ރަށްރަށަށްވުރެ މާތް ކުރެއްވި ގޮތަށެވެ. ހުކުރުދުވަހާއި، ޢަރަފާތުދުވަހާއި، ޢާޝޫރާދުވަސް ފަދައިންނެވެ. ރަމަޟާންމަހާއި ޙުރްމަތްތެރިވެގެންވާ މައްސަރުތައް ފަދައިންނެވެ. މައްކާއާއި މަދީނާ މާތްކުރެއްވި ބީދައިންނެވެ. ގެފުޅުގެ ޤަދަރާއި ހައިބަތު އުފުއްލެވި ގޮތަށެވެ.
އަލްފާތިޙާ ސޫރަތުން މިހާތަނަށް ބަލައިލެވުނީ އެ ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ ބައިގައި ހިމެނޭ ފަސް އާޔަތުގެ މައްޗަށެވެ. އެއްވަނަ އާޔަތުން ފެށިގެން ފަސްވަނަ އާޔަތުގެ ނިޔަލަށެވެ. އިސްވެ ދިޔަ ހަލަގާތަކުގައި ނަންގަނެވި ދިޔަ ފަދައިން، މި ފަސް އާޔަތުގައި ބަޔާންކުރެވިފައި ވަނީ މާތްﷲއަށް ޙަމްދުކޮށް، އެކަލާނގެއަށް ހައްގު އަދަބާއި އިހުތިރާމު އަދާކުރުމުގެ ވާހަކައެވެ. އެއަށްފަހު، އެކަލާނގެއާއި މުއުމިނާއާ އޮންނަ ގުޅުމުގެ ވާހަކައެވެ. ދެން، ތިރީގައި، އަލްފާތިޙާ ސޫރަތުގެ ދެވަނަ ބައިގައި ހިމެނޭ މިދެއާޔަތުގެ މައްޗަށް، – ހަވަނަ އާޔަތާއި ހަތްވަނަ އާޔަތުގެ މައްޗަށް – ބަލައިލާން ގަސްދުކުރަމެވެ.
އެމެރިކާގެ ސައިންޓިސްޓުން ކުރެއްވި ފަހުގެ ދިރާސާއަކުން، ނަމާދުކުރުމުގެ މުހިންމުކަން ހާމަވެފައި ވެ އެވެ. މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނުގައި ފަރުޟުކުރައްވާފައިވާ، ފަރުޟު ފަސް ނަމާދު ކުރުމަކީ، މައިބަދައާއި ހުޅުތަކުގެ ރިހުން ކުޑަކުރުމަށް އޮތް މޮޅު ފަރުވާއެއްކަން އެ ދިރާސާއިން އެނގިފައި ވެ އެވެ. އާދޭހެވެ. ނަމާދުގައި ހިމެނޭ ޤިޔާމާއި ރުކޫޢާއި ސަޖިދައިން، މައިބަދައާއި ހުޅުތަކަށް ލިބޭ ފައިދާ ވަރަށް ވެސް ބޮޑެވެ.
އިސްލާމްދީނަކީ ރަހުމަތުގެ ދީނެވެ.ކާއިނާތުގެވެރި އިލާހާއި،ތިބާ އާއި ދެމެދުގައިވާ ވަރުގަދަ ގުޅުމެވެ. މި ދީނަކީ ތިބާގެ މުޅި ވުޖޫދެވެ. އަދި ތިބާގެ ހެޔޮ ނަސީބާއި ހިތްހަމަޖެހުން ބިނާ ވެފައިވަނީ މިދީނުގެ މަތީގައެވެ.އިސްލާމްދީން ރަނގަޅު ހުރިހާ ސިފަތަކެއް ދަސްކޮށް ދެއެވެ. އަޚްވަންތަކަމާއި، ރަހުމާއިލޯތްބާއި، ހަމްދަރުދީއާއިކުލުނުވެރިކަމެވެ. ކެރުންތެރިކަމާއި، ހުޝިޔާރުކަމާއި،ވަފާތެރިކަމާއި، ތެދުވެރިކަމެވެ. އެއްބައިވަންތަކަމާއި، އިޚްލާސްތެރިކަމާއި، އަމާނާތްތެރިކަމެވެ. އިހުތިރާމުކުރުމާއި، މަޢާފުކުރުމާއި،ދީލަތި ކަމެވެ.ކެތްތެރިވުމާއި،ޝުކުރުކުރުމާއި،ކެތްތެރިވުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމު ދެސިފައެވެ.ހެޔޮކަންކަމަށް އަމުރުކުރުމާއި ނުބައި ކަންކަން މަނާ ކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ތިބާ ކުރަން ޖެހޭނެ ކަމެކެވެ.މި ލިޔެލެވުނީއިސްލާމީ ރިވެތި ސިފަތަކުގެ ތެރެއިން މަދު މިންވަރެކެވެ.އިސްލާމްދީން ނުރުހޭސިފަތަށްވެސް އެހާ ގިނަވާނެއެވެ. 
އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ
ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހަރުކަށި ފިކުރު ފަތުރާން ޣައިރު މުސްލިމުން މަސައްކަތްކުރަމުން އަންނަތާ ވީ އެންމެ ދަހަރެއް ނޫނެވެ. މި މަސައްކަތުގައި "އެވެރީން" ޚަރަދުކޮށް ޙަރަކާތްތެރިވާތާ އެތައް ދަހަރެއް ވެއްޖެއެވެ. ބައި ޤަރުނަށްވުރެ ވެސް ގިނަ ދުވަސް ވެއްޖެއެވެ. "އެވެރީން" މި މަސައްކަތް ކުރަނީ އެކި ދުވަސްވަރު އެކި މިންވަރަށެވެ. މިހާރު މި ވަނީ އެ މަސައްކަތް މެކުހަށްޖަހައިފައެވެ. ބާޠިލަކީ ޙައްޤުކަމަށް ދަޢުވާކޮށް އަޅުވެތިކަމަކީ މިނިވަންކަންކަމަށް ދައްކައިގެންނެވެ. ހަރުކަށި ފިކުރޭ އަޅުގަނޑު މި ދަންނަވަނީ އިސްލާމް ދީނުގެ ސަމާޙަތާއި އަމާންކަމާއި ޙައްޤުތަކާ އިދިކޮޅު ފިކުރަށެވެ. އިންސާނީ ޠަބީޢާތާ ޚިލާފު މުންކަރާތްކަކީ "ޙައްޤު"ކަމަށް ބުނެ ބާޠިލާއި ޖާހިލިއްޔަތު ކުރިއަރުވާން މަސައްކަތްކުރާ އިބިލީހުގެ ފިކުރަށެވެ.
މާސްގައިވާ ގަސްގަހާގެހީގެ ފޮޓޯތައް ނެގިއްޖެ ކަމަށް، އެމެރިކާގެ ނާސާގެ ސައިންޓިސްޓުން ހާމަކުރައްވާފައި ވެ އެވެ. ނާސާއިން ދެއްކި ފޮޓޯތަކުގައި ވަނީ، މާސްގެ ބިމުގެ އަޑިގުޑަންތަކުގެ މެދުގައި ސަފުސަފަށް ހެދިފައިވާ ގަސްތަކެކެވެ. ގަނޑުވެފައިވާ ކާރބަން ޑައި އޮކްސައިޑްގެ ތުނިތުނި ފަށަލައެއް ލެވިފައިވާ ވެލިފުނިތައް ވެސް އެ ފޮޓޯތަކުން ފެނެ އެވެ. އެ ގަސްގަހާގެއްސަކީ، ޙަޤީޤަތުގައި މާސްގެ ބިންގަނޑު ކަނޑައިގެން ދިއުމުގެ ސަބަބުން ވެފައިވާ ވީރާނާގެ އަސަރެވެ. ބަހާރު މޫސުމުގައި މާސްގައިވާ އައިސްތައް ވިރުމުން ވެސް އެފަދަ އަސަރުތައް ފާޅުވެ އެވެ.
އަޅުގަނޑުމެން މިހާރު ހޭދަކުރަމުން މި ގެންދަނީ ޤުރުއާންގެ މައްސަރުގެ ދުވަސްތަކެވެ. އެ މަހެއްގައި ޤުރުއާން ބާވައިލެއްވި މަތިވެރި މަސަރެވެ. މީސްތަކުންނަށް ތެދުމަގެއްކަމުގައްޔާއި ތެދުމަގާއި ހެކި ބަޔާންކޮށްދެއްވުމަށްޓަކައި ބާވައިލެއްވި މަތިވެރި ފޮތެކެވެ. ކީރިތި ޤުރްއާނަކީ، ސޫރަތުލް ފާތިޙާއިން ފެށިގެން ސޫރަތުއްނާސްގެ ނިޔަލަށް، ކިޔެވުން އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައި ލައްވައި، ޖިބްރީލްގެފާނު މެދުވެރިކުރައްވައި، މީސްތަކުން އުޅޭންވީ ރަނގަޅު ގޮތްތައް ބަޔާންކުރެއްވުމަށްޓަކައި، ކީރިތި ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މައްޗަށް މާތްﷲ ބާވާލެއްވި އެކަލާނގެ ކަލާމްފުޅެވެ. ޢިބާރާތާއި މާނައާއެކުގައެވެ. ފޮތެއް ކިޔެވުން އެއީ އަޅުކަމެއް ލައްވައިފައިވާ އެހެން އެއްވެސް ފޮތެއް މި ދުނިޔޭގައެއް ނުވެއެވެ.
އާދޭހެވެ! އެ ވިދާޅުވަނީ ޤިޔާމަތް ދުވަހު އެއްވެސް މީހަކަށް އެމީހަކު ދުނިޔޭގައި ކުޅަ ޞާލިޙު ހެޔޮ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުންނޫނީ ފައިދާއެއް ނުކުރާނެތެއެވެ. އޭނާގެ ނަސަބުން އޭނާއަށް މަންފާއެއް ނެތެވެ. މާތްﷲ ރުއްސުންލެއްވި ޒައިނުލް ޢާބިދީން ޢަލިއްޔު ބިން ޙުސައިން ބިން ޢަލީ ވިދާޅުވިއެވެ.
މާތް ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ، ކީރިތި ރަސޫލާ (ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ) އަށް ދެއްވި ދެމިހުންނަނިވި މުޢުޖިޒާތަކީ، ކީރިތި ޤުރުއާނެވެ. ކީއްތޯއެވެ. ޖިންނީންނާއި އިންސީންނަށް ގެނެސް ނުގަނެވޭނެ އެތައް އިޢުޖާޒެއް އެކަލާނގެ، އެ ފޮތުގައި ލައްވާފައިވެއެވެ. އެކަން ބަޔާންކުރައްވައި ވަޙީކުރައްވާފައި ވެ އެވެ.