[ރިކައުންޓް]
ލިޔުންތެރިކަމުގައި ހިމެނޭ ޢިބާރާތް(ޓެކްސްޓް)ގެ ތެރެއިން......
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު (މާވަށުއަޒީ)
(1) ތަޢާރަފު:
ލިޔުންތެރިކަން ބެހިގެންވާކަމަށް އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލުކުރަނީ މައިގަނޑު ދެ ބަޔަކަށެވެ. އެއީ އާދައިގެ ބަހުރުވައާއި ވަޒަންބަހުރުވައެވެ. ނުވަތަ ނަސްރާއި ނަޒުމެވެ. އެހެން ގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ ޅެން ބަހުރުވައާއި އާދައިގެ ޢިބާރާތެވެ. ބަހެއް ބޭނުންކޮށްގެން އިންސާނަކު ލިޔެއުޅޭ ހުރިހައި ބާވަތެއް މި ދެ ބައިގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ވަޒަން ބަހުރުވައަކީ ނިސްބަތުން މަދުބައެކެވެ. ގިނައީ ވަޒަން ބަހުރުވަ ނޫން އެހެން ބަހުރުވައެވެ. އާދައިގެ ޢިބާރާތެވެ. ޓެކްސްޓެވެ. 
އެ ވަރުގެ އަނިޔާވެރިޔަކު އަހަރެންގެ ޙަޔާތުގައި ވެސް ނުދެކެމެވެ. ޒާތްކޮޅުބޮޑުކަން އިންތިހާ އެވެ. ދުވަހަކު އޭނާ ކުރާ ކަމެއްގައި އޭނާގާތަށް ދާ މީހެއްގެ މަޝްވަރާއެއް ލަފާއެއް އަހާލުމެއް ނޯވެ އެވެ. ބޮޑާކަމާއި ކަންދެއްކުމޭ ބުނުން ފިޔަވައި މި ކަންކަމާ ގުޅޭ މުނާސަބު ބަހަކީ ވަކި ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ 
އަހަންނަކީ ފުނަދޫގެ ފެހި ޖައްވަށް ފިނިކަމާއި ހިތްފަސޭހަކަން ގެނެސް ދިނުމަށް މަސައްކަތް ކުރާ ގަސް ތަކުގެ ތެރެއިން ގަހެކެވެ. އެފަދަ ގަސް ތަކުގެ ތެރެއިންވެސް ޤަދަރު ކުރެވޭ ގަހެކެވެ. ފާއިތުވެ ދިޔަ ދުވަސް ތަކުގައި މިބިމުގައި ފައި ހަރުކޮށްގެން ހުރީ އަހަރެންގެ ސަބަބުން މި ރަށުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށް ހިތްފަސޭހަ ކަމާއި ހިޔާދިނުމަށެވެ. އަދި އެމީހުންގެ ހުސް ވަޤުތުތައް އަހަންނާއި އެކު ހޭދަ ކުރާ ބައިވެރިއެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ފުނަދޫގައި ހުރި ބޮޑެތި ނިކަ ގަސް ތަކުގެ ތެރެއިން އަހަންނަކީ އެންމެ ގިނަމީހުންގެ އަހަރެންގެ ޙާލު ބަލައި އަހަންނަށް ޒިޔާރަތް ކުރާ ގަހެވެ. 
[ކޮންމެ ބަޔަކަށްވެސް އެބަޔަކު މޮށޭބަހެއް ނެޔެ ދެރަނުވާ،
[4 ނޮވެމްބަރ 1995 ގައި ކެމެރޫންގެ މަންބީލާ ސަރަޙައްދުގައި ވާހަކަ ދައްކާ ބަސްތަކުގެ ތެރެއިން ބަހެއް ކަމަށްވާ [ކަސާބޭ] ބަހުން ވާހަކަ ދައްކާ އެންމެފަހު މީހާ [ބޮގޮން] ނިޔާވިއެވެ. މީނާ ނިޔާވުމާއެކު [ކަސާބޭ] މި ބަސްވެސް މަރުވިއެވެ. (އުވި ނެތިގެން ދިޔައީއެވެ.) މީނާ ނިޔާވިއިރު މީނާގެ ކުދީން އެބަތިއްބެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މި މީހުންނަކަށް [ކަސާބޭ] ބަހުން ވާހަކަ ދައްކާކަށް ނޭނގެއެވެ. [ބޮގޮން] ނިޔާވުމުން [ކަސާބޭ] ބަހުން ވާހަކަދައްކާ އެއްވެސް މީހަކު ދުނިޔޭގައި މިހާރަކު ނޫޅެއެވެ. އެހެންކަމުން [ކަސާބޭ] ވެސް [ބޮގޮން] އާއެކު ފަސްދާނު ލެވިގެން
މި އަދަކީ ދުނިޔޭގެ މާދަރީ ބަހުގެ ދުވަހެވެ. ކޮންމެ
ބަޔަކުވެސް ވާހަކަ ދައްކާ އުޅޭ އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ބަހާމެދު ވިސްނާ ފިކުރު
ކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި ގެންނަ ދުވަހެވެ. ދުނިޔެއިން ގެއްލެމުންދާ ބަސްތަކެއް
ހުރިކަން ފާހަގަ ކުރެވިގެން އެކަމާމެދު ރަށު ފެންވަރުގަޔާއި ޤައުމީ
ފެންވަރުގައި އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފެންވަރުގައި މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަން
ޖެހިފައިވާކަން ހަނދާންކޮށް ދިނުމަށްޓަކައި ފާހަގަކުރާ ދުވަހެވެ.
ފުނަދޫ ސުކޫލުގެ 2004 ވަނަ އަހަރުގެ ދިވެހި ހަފުތާ ނިންމުމުގެ ގޮތުން ބޭއްވި ހަފުލާގައި ށ.އަތޮޅުގެ ވަރަށް ޢިއްޒަތްތެރި ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވިއެވެ. ''އެސް.އެސް.ސީ އިމްތިހާނުގެ ދިވެހިން އޭ ހޯދާ ކުދިންނަށްވެސް ރީތި ދިވެހިބަހުން ފަސޭހަކަމާއި އެކު ލިޔެކިޔައި އުޅުމަކީ އުނދަގޫ ކަމަކަށް ވާނެއެވެ.އެމީހުންގެ ލިޔުން ތަކުގައި އިމްލާކުށްވެސް ހުންނާނެ އެވެ.'' މި ވިދާޅު ވުމާއި މެދު އެރޭ ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކު ނުރުހުން ފާޅު ކުރިއެވެ. އެކަމާއި އިންކާރުކޮށް އެއީ ތެދު ވާހަކަ އަކަށް ނުވާނެ ކަމަށް ބުނެ އަޑު އުފުލިއެވެ. އަދި އެސް. އެސް.ސީ އިމްތިހާނުން ދިވެހިން އޭ ހޯދާ ކުދިންނަކީ ބަހުގެ ފެންވަރު ވަރަށް ރަނގަޅު ކުދިންނަށް ވާނެ ކަމަށް ވެސް ވަކާލާތުކުރިއެވެެ.އެފަދަ ކުދިންނަކީ ޙަޤީޤަތުގައިވެސް ދިވެހި ބަހަށް މޮޅު ކުދިންނަށް ވާނެ ބާވައެވެ! 
އެއްޤައުމު އަނެއް ޤައުމާއި، އެއް އުއްމަތް އަނެއް އުއްމަތާއި ތަފާތުކޮށްދޭ އެންމެ ވަރުގަދަ ހަތިޔާރަކީ އެބައެއްގެ އަމިއްލަ ބަހާއި ސަގާފަތެވެ. އެބައެއްގެ އަމިއްލަ ބަހާއި ސަގާފަތު ކުރިއަރުވަން ތިބޭނީ ހަމަ އެ ޤައުމެއްގެ އަހުލުވެރިންކަން ޔަޤީނެވެ. ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުން މަދު މީސްކޮޅެއް އުޅެމުންދާ ޤައުމަކަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖެ ވީ ހިނދު، އިޤްތިޞާދީ، އިޖުތިމާޢީ އަދި ޢުމްރާނީ ގޮތުން ރާއްޖެ ކުރިއަރައި، ދުނިޔޭގެ އެހެން ޤައުމުތަކާ އެއް ސަފެއްގައި ފައިހަމަކުރެވޭތޯ ގަދަ އަޅައި މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ މި ދުވަސްވަރު ތަފާތު ފެންވަރުގެ ތަފާތު ގިންތީގެ މީހުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި މަސައްކަތް ކުރަމުން ދާކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. 
ޖަނަވަރީ މަހުގެ 15ވަނަ ދުވަހަކީ ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ޅެންވެރިންގެ ދުވަހުގެ ގޮތުގައި ފާހަގަ ކުރެވޭ ދުވަހެވެ. ޅެންވެރިންގެ ދުވަސް ނިސްބަތް ކުރެވެނީ އަލްއުސްތާޛުލް މަރުޙޫމު އިބްރާހީމް ޝިހާބަށެވެ. އެ މަނިކުފާނުގެ ޅެންވެރިކަމުގެ ތަޚައްލުޞުގެ ތެރޭގައި ތިން ނަމެއް ހިމެނެ އެވެ. ޝާޢިރުއްޝަބާބެވެ. ގުލްފާމެވެ. އަދި ޘާޤިބެވެ. 
. ތަފާތު ގެނައުމަކީ ހަޔާތުގެ ހަވާދެވެ. 
މަޢުލޫމާތެއް ތިމާއާ ހަމަޔަށް ފޯރީމާ، އެކަމެއްގެ ދޮގުތެދު ބަލައިލެވެނީ މަދުމީހަކަށެވެ. ކޮންމެ މަޢުލޫމާތަކީ، ކޮންމެ ޚަބަރަކީ، ތެދު އެއްޗަކަށް ނުވާތީ، ބައެއް ފަހަރަށް ވަރަށް ބޮޑެތި އޮޅުންތައް ބައެއް މީހުންނަށް އަރައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ޙަޤީޤަތެއް ނެތް ކަމެއްގައި އެހެންމީހުންގެ ބޮލުގައި ނޭދެވޭ އިލްޒާމުތައް އެޅުވޭތަން އާދެ އެވެ. ނުބައި މަޢުލޫމާތުގެ ބޭނުން ނުބައިގޮތުގައި ހިފޭތަން ވެސް އާދެ އެވެ. 
ކުރީ ޒަމާން ތަކުގައި ހަނގުރާމައިގައި ފަތަޙަ ލިބުމުން ބޯކު ބިނާކުރުމުގެ އިތުރަށް ކޮށް އުޅޭ އަނެއްކަމަކީ ބޮޑު ތަނބެއްގައި ހަނގުރާމަ ކާމިޔާބު ކުރި މިހާގެ ބުދެއް ނެގުމެވެ. މިއީ ރޫމީންގެ އާދައެވެ. މަޝްހޫރު ޔޫރަޕުގެ ހަނގުރާމަ އަކުން ކާމިޔާބުވުމުން، ނެޕޯލިއަންވެސް މިފަދަ ކަމެއް ކޮށްފައި ވެއެވެ. ވަރަށް އުސްކޮށް، ބޮޑު ތަނބެއް ހަދައި އޭގެ އެންމެ ކުރީގައި އޭނާގެ ބުދެއް ބެހެއްޓިއެވެ. ދެން އެ ހަނގުރާމައިން ޣަނީމާ ކުރެވުނު ހުރިހާ ބޮޑު ބަޑިއެއް ވިރުވާލާއިގެން އޭގެ ހުރިހާ ލޮއެއް ފަތްތަކަކަށް ހަދައި، އޭގައި ހަނގުރާމައިގެ މަންޒަރުތަކެއް ކުރަހައި ތަނބުގައި ވަށައިގެން ހަރުކުރިއެވެ. 
ކިއްސަރު ހެޔޮ އޮޑިއެއް ބަންނަން، ފަށަން ބެހެއްޓުމާހަމައިން، އެ ނެރުން ނިކުމެ ތަމަލަ ކަނޑު ކަފަން ފެށުމާ ދެމެދު ވަރަށް ގިނަ މަޑޫތަކެއް އިންދަންޖެހެއެވެ. ވަރަށް ގިނަ މަލަރުކުރުންތަކެއް މަލަރުކުރަންޖެހެއެވެ. އާދޭހެވެ. ހަމައެފަދައިން ރަނގަޅު ލިޔުމެއް ލިޔަން ގަލަން ކަރުދާސްގަނޑުގައި ޖައްސާލުމާ ހަމައިން އޭގެ ބުގިސް ބަސްތައް ހިތްތަކުގެ ދަރަކަށް ފޯރުމާ ދެމެދު ވަރަށް ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަން ޖެހެއެވެ. މާވަޑިޔާ ވެސް އަދި ލިޔުންތެރިޔާވެސް ވަރަށް ގިނަ އޮޅިތަކެއް ގިރާކުރަން ޖެހެއެވެ. އަދި ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ލިޔުން ތެރިޔާ ލިޔަނީ އަދަބީ ލިޔުމެއްނަމަ ވިސްނަންޖެހޭ ތަފާތު ދާއިރާތަކެއް ހުރެއެވެ. މިލިޔުމުގައި އަޅުގަނޑު ބަލައިލާނީ ރަނގަޅު އަދަބީ ލިޔުމެއް ލިޔާނެ ގޮތަށެވެ. 
ތައްޚާނު: މޫސާ! މޫސާ! 
މިހާރު މިތަން ބަދަލުކޮށްފައިވަނީ އަސްކަރީ ދާރުލްއާސާރަކަށެވެ. އަދި ގުއްބުގެ ތިރީގައިވާ ސަންދޯކެއްގައި ވަނީ މަޝްހޫރު އިސްތިޢުމާރީ ވެރިޔާ، ނެޕޯލިއަން ބޮނަޕާރޓްގެ ކަށިތަކެވެ. މި ނެޕޯލިއަން އާ ބެހޭ ގޮތުން ދެތިން ލަފުޒެއް ނުލިޔެ ކުރިއަށް ދިއުމަކީ ކުރަން ހެޔޮވާ ވަރުގެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ނެޕޯލިއަންއަކީ 1769 ވަނަ އަހަރު އުފަންވި މީހެކެވެ. އޭނާ ސިފައިންގެ ތެރެއަށް ވަދެ އަސްކަރީ ހަރުފަތްތަކުން ވަރަށް އަވަހަށް ކުރިއަރަމުން އައިސް އުމުރުން 27 އަހަރުގައި އިޓަލީގައި އޮންނަ ފަރަންސޭސި ލަސްކަރުގެ ވެރިޔަކަށް ވިއެވެ. ފުރާންސަށް އައިސް އެތަނުގައި ޖެނެރަލަކަށް ވިއެވެ. އޭނާ ފަތަޙަ ކުރި ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި އެފްރިކާއާއި މެދުއިރުމަތީގެ އެތައް ޝަހަރުތަކެއް ހިމެނެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި މިޞުރު ވެސް ހިމެނެއެވެ. 
ޕްރިންސިޕަލަށް، 
( ފުރަތަމަ އިވެނީ ދުންބޯ އަޑު، ގުޑުގުޑާ ދަމާ އަޑު، އަންހެނުން ރަނޑުފާޑަށް ގިނަ އަންހެނުންތަކެއް ވާހަކަ ދައްކާ އަޑު. އެއްފަހަރާ ހީނގަންނަ އަޑު. އޭގެތެރެއިން )