ކޮޕީކުރާށެވެ.
ކޮޕީކުރާށެވެ.
ނަމަވެސް ރަނގަޅު ގޮތްތަކެވެ.
މުޙަންމަދު ޢިމްރާން (އިއްމަ)
ވިހިވަނަ ޤަރުނުނިމި އެކާވީސް ވަނަ ޤަރުނާއި މުޅިދުނިޔެވެސް ކުރިމަތިލީ ބަދަލުތަކަކާއި އެކުގައެވެ. އިޖުތިމާއީގޮތުންނާއި އުމްރާނީ ގޮތުން މުޅިދުނިޔެވެސް މިވަނީ ހީނުކުރާފަދަ ބަދަލުތަކަކާއި ކުރިމަތި ލާފައެވެ. މިބަދަލުތައް އެއްމެބޮޑަށް ފެންނަ އެއްތަނަކީ ދިވެހިރާއްޖެއެވެ. މިކުޑަކުޑަ ދިވެހި މުޖުތަމައެވެ. މީގެތެރެއިން ގިނަބަދަލުތަކަކީ، ރަނގަޅު ހެޔޮ ބަދަލުތަކެކެވެ. ނަމަވެސް، އަނެއްބައި ބަދަލުތަކަކީ..........
ދުނިޔޭގެ ގިނަ ޤައުމު ތަކުގެ އަހުލުވެރިން އެޤައުމަކަށް ނިސްބަތް ވިތީ ދެރަވެ ކަން ބޮޑުވުން ފާޅުކުރެއެވެ. މާޔޫސްކަމާ ހިތްދަތި ކަމުގައި މުޅި ދިރިއުޅުން ހޭދަކޮށްލަން ޖެހިދެއެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑަކީ އެފަދަ ބަދުނަސީބު ޤައުމެއްގެ ވެރިއަކީމެއްނޫނެވެ. އަޅުގަނޑަކީ އަޅުގަނޑުގެ އުފަންބިމާމެދު ފަޚުރުވެރިވާ ރައްޔިތަކީމެވެ. 
މިސްކިތުން ނުކުމެ ދެކޮޅު ހޯދާލީމެވެ. އަރަން ގެންގުޅުނު ފައިވާނުގެ ހިލަމެއް ނުވެގެންނެވެ. އަޖައިބެކެވެ. މިހާރު ޖެހުނު ތާނގައި ލަކުނުވެސް ނެތެވެ. ވައްކަން ކުރާކުދީންވެސް ހާދަހައިވާ މޮޅީއެވެ. ހަމަ އެތިބެނީ އެކުދީން ހާސިލުކުރަން ބޭނުންވާ އެއްޗެއް އަތުލައި ގަންނާނެ މޮޅު ގޮތެއް ރާވާލަ ރާވާލައެވެ. އެއްފަހަރު ދަށުން ދަމާލިއްޔާ އަނެއްފަހަރު މަތިން ދަމައިގަންނާނެއެވެ. މިއީއަކީ ގައިމު ނުއުމާން ވަ މަރިޔަމުގައި ދިވެހިރާއްޖެ އަހަރުތަކެއް ފަހުން އޮންނާނެ ގޮތް ކަމަށް އުސްތާޒު ފަތިހުގެ ތަރި ސަލާހުއްދީން ލިޔުއްވާފައވާ ސިފަތަކެއްނޫނެވެ. އެކަމަކު ކުރާނީ ކީއްހެއްޔެވެ؟
މަތީތަޢުލީމުގެ ހަރުފަތެއް ގިރާކުރުމުގައިވާ ދަރިންވަރުންކޮޅަކައި ވާހަކަ ދައްކާލަން ފުރުޞަތު ލިބުނެވެ. ޤައުމާބެހޭ ގޮތުން، އަޅުގަނޑަށް އެނގިފައި އޮތް އެއްޗެއް އަޅުގަނޑުގެ ކިބައިން އޮޅުންފިލުވައިލަން އެކުދިންބޭނުންވީތީ ހަމަޖައްސައިލެވުނު ބައްދަލުކޮށްލުމުގެ ވަގުތު ކޮޅެކެވެ. ވާހަކައިގެ ފެށުމެއްގެ ގޮތުން، އަޅުގަނޑު އެކުދީންނާ ސުވާލެއް ކޮށްލީމެވެ. ''ޤައުމު'' މި ބަހުގެ މާނައަކީ، ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ ލިބުނު ބައެއް ޖަވާބު ތިރީގައި މިވަނީ އެވެ.
ދިރިއުޅުމުގެ ވަކި ހިސާބަކުން ކޮންމެ މީހަކުވެސް ވަޒީފާގެ މައިދާނަށް ކުރިމަތިލަނީ ތިމާގެ ދިރިއުޅުން ހަރުދަނާކޮށް ހަޔާތް ބާއްޖަވެރިކުރުމުގެ މަޤުޞަދުގައެވެ. އާއިލާއަށް އުފާވެރިކަން ހޯދައިދިނުމަށާއި ޤައުމަށް ޚިދުމަތްކޮށްދިނުމުގެ މަތިވެރި އަޒުމުގައެވެ. އެއަށްފަހު ދެން ފެށެނީ އެހެން މަރުހަލާއެކެވެ. އަދާކުރާ ވަޒީފާއަކުން ކުރިއަށް ގޮސް މަސައްކަތުގެ މާހައުލުގައި ކާމިޔާބު މީހަކަށް ވުމަށް މަސައްކަތްކުރަން ފެށޭ މަރުހަލާއެވެ. މިއީ ބައެއް މީހުންނަށް ވަރަށް ތަފާތު ތަޖުރިބާތަކެއް ކުރިމަތިލާންޖެހޭ މަރުހަލާއަކަށް ވެދެއެވެ. ވަޒީފާގެ ކުރިއެރުން ހޯދުމަށް ނުވަތަ ވިޔަފާރީގެ މަންފާ ހޯދުމަށްޓަކައި ތިމާގެ ހުރިހާ ވަގުތެއް މަސައްކަތުގައި ހޭދަކޮށްލާ މީހުން ވަރަށް ގިނައެވެ. ނަމަވެސް ވިސްނާލަންޖެހޭ ނުކުތާއަކީ ދިރިއުޅެނީ މަސައްކަތްކުރަންބާވައެވެ؟ ނުވަތަ މަސައްކަތްކުރަނީ ދިރިއުޅެންބާވައެވެ؟ 
ޝާކިރު 
އާދަމް ނަޞީރު އިބްރާހީމް/ތޮއްޑޫ
ތަރުޖަމާ: ޢަބްދުﷲ ނަޢީމު އިބްރާހީމް 
މިއީ މީގެ ދުވަސްކޮޅެއް ކުރިން އީ-މެއިލް ގެންގުޅުއްވާ ބޭފުޅުންނަށް ފޯރވާރޑް މެއިލް އެއްގެ ގޮތުގައި ވަރަށް ގިނަފަރާތްތަކަކަށް ލިބިފައިވާ މެއިލް އެއްގައިވާ ޢިބުރަތުން ފުރިގެންވާ ވާހަކައެކެވެ. އަޅުގަނޑަށްވެސް މި މެއިލް ރައްޓެއްސެއްގެ ފަރާތުން ލިބުމުން ތިޔަބޭފުޅުންނާއި ޙިއްޞާކޮށްލުމަށް ޤަޞްދުކޮށް ތަރުޖަމާ ކޮށްލީއެވެ.
ކާވަނީގެ ރަޒީޢާއިން އަޅުގަނޑުމެން ދަރީން ހޯދަމު އެވެ. ދަރީންގެ ޅަފަތުގެ ދުވަސްތަކާ ހެދިބޮޑުވެ ފުރާވަރަށް އަރާއިރު އަޅުގަނޑުމެން އެކުދިންގެ ކާމިޔާބީތަކަށްޓަކައި އުފާކުރަމެވެ. ތުއްތު އިރުގެ ހަނދާންތައް އަލްބަމްތަކާއި ސީޑީ ތަކުގެ އެހީގައި ރައްކާކުރަމު އެވެ. އެކުދިންގެ ބެލެހެއްޓުންތެރިކަމުގެ ދަށަށް އަޅުގަނޑުމެން ދާންޖެހޭ އުމުރަށް އަޅާ އިރު އެފަދަ ރަޙްމުހުރި ޤާބިލް ކުދިންކަމުގައި ވުމުގެ ފޮނި އުންމީދުތައް ކުރަމު އެވެ. އެކަމަކު، މި ނަތީޖާ ހާސިލް ވަނީ ކާވަނިން ފެށޭ ކިތައް ގުޅުމަށް ބާވަ އެވެ؟ މި އުންމީދުތައް ޙަޤީޤަތަކަށް ހެދުމަށް އަޅުގަނޑުމެން އަދާކުރަންވި ދައުރާމެދު އަޅުގަނޑުމެންގެ ލޮބުވެތި ނަބިއްޔާ ދެއްވާފައިވާ އިރުޝާދުފުޅުތަކަކީ ކޮބައިބާވައެވެ؟ 
ދެމަފިރިންގެ ދެމެދަށް ވަންނަ ނުރައްކާތެރި ވައިރަސްތަކަކީ، ޒަވާޖީ ޙަޔާތް ބަނގުރޫޓުކޮށްލާ އެއްޗެކެވެ. ތިރީގައި މިވަނީ، އެފަދަ ބައެއް ވައިރަސްތަކާއި އޭގެ ސަބަބުތަކާއި އެއިން ސަލާމަތްވާނެ ގޮތެވެ.
މުޙަންމަދު ވަޙީދު- މަޑުލު
ޢަބްދުﷲ ނަޢީމު އިބްރާހީމް 
އަލްފާޟިލް މަޑުލު މުޙަންމަދު ވަޙީދަކީ، އަލަށް ފަންވަތާ ގުޅިވަޑައިގެންނެވި، ރާއްޖޭގެ ޒަމާންވީ ކުޅަދާނަ ލިޔުންތެރި އެކެވެ. ފަންވަތުގެ އިދާރީ ޓީމާއި، އެހެނިހެން ލިޔުންތެރީންނާއި، ތިޔަ ލޮބުވެތި ކިޔުންތެރީން ހިމެނޭގޮތުގައި އަލްފާޟިލް މަޑުލު މުޙަންމަދު ވަޙީދަށް މަރުޙަބާޔާއި ހެޔޮ އެދުންތައް ބަރުތީލަ ކުރަމެވެ. ވަޙީދުގެ އާ ލިޔުއްވުންތަކާއި، ކުރީން ލިޔުއްވާފައިވާ ބައެއް ލިޔުއްވުންތައް ކުރިޔަށް އޮތްތާނގައި ފަންވަތުން ފެންނާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ. މި ލިޔުމަކީ، ވަޙީދުގެ ފިކުރީ ހުށަހެޅުއްވުންތަކުގެތެރޭން އޭނާ ފަންވަތުގެ އަހުލުވެރީނަށް ފޯރުކޮށްދެއްވި، ފުރަތަމަ ހަދިޔާ އެވެ. 
ޙިކުމަތްތެރިންކުރެ ބައެއް ބޭފުޅުން ވިދާޅުވާގޮތުގައި، ވެރިކަމެއްގެ އާރާއި ބާރު ގަދަކޮށް ޝާނާއި ޝައުކަތު ހިފެހެއްޓުމުގެ އެންމެ މުހިންމު ބާރަކީ ޢަދުލުވެރިވުމެވެ. އަދި އަނެއްބައި ބޭފުޅުން ދެކިވަޑައިގަންނަވާގޮތުގައި މުޖުތަމަޢުގެ ދަހަނާއަކީ ޢަދުލުވެރިވުމެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ އެތެރޭގެގުޅުންތައް ބަދަހިކޮށް ގަދަފަދަކުރާ ބާރަކީ އިންޞާފުވެރިކަމެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ ހަމަޖެހުމާއި ކުރިއެރުމުގެ އަޞްލަކީ ހަމަހަމަކަމާއެކު ކަންކަން ނިންމުމެވެ.ހަމަގައިމުވެސް އިޖްތިމާޢީ ހަމަޖެހުމާއި ޤައުމުގެ އަގުތަކުގެ ފޭރާން ޙިމާޔަތްކުރުމަށް އެޅޭނެ އެންމެ މުހިންމު ފިޔަވަޅަކީ އިންޞާފުވެރިވުމެވެ. ކޮންމެ ޖަމާޢަތެއްގައިވެސް އެޖަމާޢަތެއްގެ މަޞްލަޙަތުތައް ޙިމާޔަތްކުރާނެ ޤާނޫނުތަކެއް ނުވަތަ ޤަވާޢިދުތަކެއް އެކަށައެޅެއެވެ. 
ފުރާވަރު އުމުރަކީ، އިންސާނާގެ ޢުމުރުގައި ކުރިމަތިލާންޖެހޭ ޢުމުރުފުރާއެކެވެ. ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީގޮތުން ބޮޑުބަދަލުތަކެއް އަންނަ މިމަރުޙަލާއަކީ ވަރަށް ނާޒުކު ފައްތަރަކަށް އިންސާނާ ގެންދާ މަރުޙަލާއެކެވެ. އެދުންތަކާއި ބޭނުންތަކުގެ ކަނޑަކަށް އިންސާނާ ޣަރަޤުވެގެންދެއެވެ. ހިތުގައި ޝައިޠާނީ ވަސްވާސްތަކަށް ދޮރުތަކެއް ހުޅުވިގެންދެއެވެ. މިފަދަ މަރުޙަލާއެއް ކަޑައްތުކުރާ ހިނދުވިސްނަންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. ފިކުރުހިންގަންޖެހޭ މަގުތަކެއް ޚިޔާލުގައި ކުރެހިގެންމެނުވީ މިކަނޑުގެ އާފާތްތަކުން މިންޖުވެގެން އަމާން ބަނދަރަކަށް ވާޞިލެއް ނުވެވޭނެއެވެ. 
ބައެއްމީހުންގެ ނަޒަރުގައި ލޯތްބަކީ ހަމައެކަނި އެދުމެކެވެ. އަނެއްބައިމީހުން ދެކޭގޮތުގައި ލޯތްބަކީ ފަށައިގަންނަން އުދަގޫ ނިންމަން ފަސޭހަ ހަނދާންނައްތާ ނުލެވޭނެ ހަނގުރާމައެކެވެ. އަނެއްބައިމީހުން ބުނާގޮތުން ލޯބީގެ މިސާލަކީ އަލިފާންގަޑެއްގެ މިސާލެވެ. ރޯކުރާކަށް މާދައްޗެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް ނިއްވާލުމަކީ އުނދަގޫކަމެކެވެ. ނިއްވައިލެވިއްޖެނަމަ އަލަކުން އެއަލިފާންގަޑު އިޢާދައެއްނުވާނެއެވެ. މިހުރިހާ އެންމެން އެއްބަސްވާ އެއްކަމެއް އެބައޮތެވެ. އެކަމަކ
ދިވެހި ލިޔެކިޔުމުގެ ތާރީޚުން ދިގު ރޮނގެއް ދަމާލީމެވެ. އޭގެ ދެކޮޅުން ވަރަށް ތަފާތު ދެ ލަފުޒެއް ފެނުނެވެ. ދެ ޒަމާނެއްގެ ދެލަފުޒެވެ. ދެ ބަހެއްގެ ދެ ލަފުޒުވެސްމެ އެވެ. ޢަރަބި ބަހާއި އިނގިރޭސި ބަހުގެ ދެލަފުޒެވެ. މީގެ ތެރޭން ދުވަސްވެފައިވަނީ ޢަރަބި ލަފުޒަށެވެ. އެ ލަފުޒަށް ކިޔަނީ ޣީރަތެވެ. ނުވަތަ ޣީރަތްތެރިކަމެވެ. ހަގު ލަފުޒަށް ކިޔަނީ ޓޮލަރޭޓެވެ. ލިޔެކިޔުމުގައި ޓޮލަރޭޓު ކުރުން، ޓޮލަރޭޓު ނުކުރެވޭ މީހުން، މި ފަދަ ބަސްތައް
ދިވެހިން އެންމެ ކުލަގަދަކޮށް ފާހަގަކުރާ އެއްދުވަހަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދުވަހެވެ. ދިވެހިންގެ މިނިވަންކަން ގެއްލިފައިވަނިކޮށް އުތީމު ބޮޑުތަކުރުފާނު ދިވެހި ޤައުމަށް ފަތަހަހޯއްދެވި ދުވަހެވެ. ޤައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރުމުގެ ބޭނުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ ދިވެހިންގެ ހިތްތަކުގައި ޤައުމީ ލޯބި އާލާކުރުވުމެވެ. ކާބަފައިން އުޅުއްވި އައިތަވެރި ދިރިއުޅުން އެއްވެސް އުނިކަމެއްނެތި އެއްޖީލުން އަނެއްޖީލަށް ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ.
"ޙަމްދުކުރަމުން ވަންތަ ރަޙްމަތްއިންގެ ކިބަޔަށް ދޭވަތާ