ތާރީޚީ ނަބިއްޔާ
ޢަބްދުﷲ ފާރޫޤް ޙަސަން
މުޙަންމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ ޒަރީޢާއިން ދުނިޔެއަށް ލިބިފައިވާ އަގުހުރި ގިނަގުނަ ހަދިޔާތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މުޙިންމު އެއްހަދިޔާއަކީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި " މަޤާމު މަޙްމޫދު " ގެ ނަމުން ނަންދެވިފައިވާ އަގުހުރި ހަދިޔާ އެވެ. އިތުރު ސާހިބާގެ ޒަރީޢާއިން ދުނިޔެއަށްވަނީ މުޙަންމަދީ ނަބީކަން ނުވަތަ އިޢުތިރާފްވެވިފައިވާ ނަބީކަމުގެ ހަދިޔާ ލިބިފައެވެ. ޤަބޫލުކުރެވިފައިވާ ނަބީކަމުގެ ނަސީބު ލިބިފައެވެ. އިޢުތިރާފްނުވެ ފަރުނުޖެހޭފަދަ ނަބީކަމެއްގެ ހަދިޔާ ލިބިފައެވެ.ކީރިތި ޤުރުއާންގައި ފަންސަވީހަކަށް ނަބީބޭކަލުންގެ ވާހަކަ ބަޔާންކުރައްވާފައިވެއެވެ. އެބޭކަލުންގެ އިތުރަށްވެސް މާތްﷲ ގެ ޙަޟުރަތުން ވަޑައިގެންނެވި ކޮންމެ ނަބީބޭކަލަކީ ތެދުވެރި ނަބީބޭކަލެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން މުސްލިމުން ކުޑަވެސް ތަފާތުކުރުމަކާނުލައި އެހުރިހައި ބޭކަލުންނަށް އީމާންވަމުއެވެ. ނަމަވެސް ކަނޑައެޅިގެންހުރި ޢަޤްލީ ދަލީލުތަކާއި ތާރީޚީ ހެކިތަކުގެ ބިންގަލުގެ މަތިން އެބޭކަލުން ވަޒަނަކުރަން ބޭނުންވާ މީހުން ނަބީބޭކަލުންނާ ބެހޭގޮތުން ވަރަށްގިނަ ކަންތައްތަކެއް އޮޅުންފިލުވާން ބޭނުންވެއެވެ. ދެނެގަންނާން ބޭނުންވެއެވެ. މިސާލެއްގެ ގޮތުން ދަންނަވާނަމަ އެނަބީބޭކަލަކީ ކޮންޤައުމެއްގެ ކޮންރަށެއްގައި އުޅުއްވި ބޭކަލެއްކަމެވެ. ކޮންއިރަކު ދުނިޔެއަށް ވަޑައިގެންނެވި ބޭކަލެއްކަމެވެ. އެބޭކަލުންގެ މައިކަނބަލުންނާއި ބަފައިކަލުންގެ ނަންފުޅަކީ ކޮބައިކަމެވެ. އެބޭކަލަކު ވާހަކަފުޅު ދައްކަވައި އުޅުއްވީ ކޮންބަހަކުން ކަމެވެ. އެބޭކަލަކާ އެއްދުވަސްވަރެއްގައި އުޅުއްވި މުއައްރިޚުން އެބޭކަލެއްގެ ވާހަކަ ލިޔުއްވާފައިވާކަން ނުވަތަ ނޫން ކަމެވެ.
އިނގިރޭސިވިލާތުގެ އޮރިއެންޓަލިސްޓެއް ކަމުގައިވާ މިސްޓަރ އީ. އީ. ކެލެޓް އޭނާ ލިޔުއްވި ފޮތެއްގައި އިސްލާމް ދީނުގެ ނަބިއްޔާ މުޙަންމަދު ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ މަތިވެރިކަމަށް އިޢުތިރާފްވެ ވަޑައިގެންފައިވެއެވެ. އޭނާ ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ. " އިސްލާމްދީނުގެ ބާނީއަށްވުރެ ޙައިރާންކުރުވަނިވި އެއްވެސް ޝަޚްޞިއްޔަތެއް ތާރީޚުން ފެނިފައެއް ނުވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނަށްވުރެ ފުން އަސަރެއް ދުނިޔޭގެ ތަޤްދީރަށް ފޯރުވި އެހެން މީހަކު ފެނުމަކީ ވަރަށް އުނދަގޫ ކަމެކެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް ވަރަށް އެކަށޭނަ ވެއްޓެއް ލިބިވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް ފަހިވާގޮތަށް އެވެށި ބަދަލުކޮށްލައްވާނީ ކިހިނަކުންކަން އެކަލޭގެފާނު ދެނެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ދަތިއުނދަގޫ މައްސަލަތަކާ ކުރިމަތިލެއްވީ ނާކާމިޔާބީގެ ތެރެއިން ކާމިޔާބީ ޙާޞިލްކުރެއްވުމުގެ ޢަޒުމާ އެކުގައެވެ. އެކަލޭގެފާނު ދުނިޔެއަށް ވަޑައިގެންނެވި ދުވަސްވަރުނޫން އެހެން ދުވަސްވަރެއްގައި އެނޫން އެހެން ތަނަކުން އެކަލޭގެފާނަކަށް އެފަދަ ކާމިޔާބީއެއް ލިބިވަޑައެއް ނުގަތީހެވެ. ހަމައެފަދައިން އެކަލޭގެފާނު ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް މީހަކަށް އެއްގޮތަކަށްވެސް އެފަދަ ކާމިޔާބީއެއް ނުހޯދެކަމީވެސް ކަށަވަރު ކަމެކެވެ."
އިމާމް އިބްނު ތައިމިއްޔާގެ އަރިހުގައި ދީނާއި ސިޔާސަތަކީ ގުޅިލާމެހިފައިވާ ދެކަންތަކެވެ. އޭގެތެރެއިން އެއްކަމެއް އަނެއްކަމަކާ ވަކިނުކުރެވޭނެ ދެކަންތަކެވެ. އިމާމުގެ އަރިހުގައި ދީނާއި ސިޔާސަތަކީ އޭގެތެރެއިން އެއްކަމަކާ ނުލައި އަނެއްކަމެއް ޚިޔާލަށްވެސް ނުގެނެވޭނެ ދެކަންތަކެވެ. އިމާމު ވިދާޅުވާގޮތުގައި ސިޔާސަތުގެ މަޤްޞަދަކަށްވާން ޖެހޭނީ މާތްﷲއާ ކުއްތަންވުމެވެ. އެކަލާނގެ ދީން ޤާއިމުކުރުމެވެ. މީސްތަކުން މާތްﷲއާ ކުއްތަންވާން އެދޭނަމަ، ދީން ޤާއިމްކުރުމަކީ އެބައިމީހުންގެ މަޤަސަދެއްކަމަށާއި އެދޭކަމެއްކަމުގައި ހަދާންޖެހޭނެއެވެ. އޭގެލާޒިމީ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މާތްﷲގެ މަގުގައި ހިފެހެއްޓުމެއްނެތި މުދާ ޚަރަދުކުރެވެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން ދީނާއި ދުނިޔޭގެ ލާބައާއި މަންފާ ޙާސިލުވެއެވެ. 
އިމާމުލް ބުޚާރީއަކީ ޙަދީޘުޢިލްމުގައި އެންމެ ފުންނާބު އުސް އިމާމެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނަށް ފަހު އެންމެ ޞައްޙަކަން ބޮޑު ފޮތަކީ އިމާމު ބުޚާރީ ޖަމާކުރައްވައި، ލިއުއްވާފައިވާ " الجامع المسند الصحيح المختصر من أمور رسول الله صلى الله عميه وسلم وسنته وأيامه" ކަމުގައި އިސްލާމީ އުއްމަތް އިއްތިފާޤުވެ އިޖުމާޢުވެއެވެ.
އިދްރީސް ޢަލައިހިއްސަލާމަކީ ޞިއްދީޤެއް ، ނަބިއްޔެއް ، އަދި ކެތްތެރިންގެ ތެރެއިން ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލެކެވެ. އާދަމު ޢަލައިހިއްސަލާމަށްފަހު މިބިންމަތީގައި ފުރަތަމަ ލެއްވި ނަބިއްޔާ ، އަދި މިއީ ނޫޙު ޢަލައިހިއްސަލާމްގެ ކާފާުފުޅުގެ ބައްޕާފުޅެވެ. މިކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް މާތްﷲ 30 ޞުޙުފު ބާވާލެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ގޮވާލެއްވީ މާތﷲގެ އެއްކައުވަންތަ ކަމަށެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް 1000 އިންސާނުން ތަބާވިއެވެ. އަދި އެންމެ ފުރަތަމަ ޤަލަމުން އެއްޗެއް ލިޔުއްވީވެސް އެކަލޭގެފާނެވެ. އަދި އެންމެ ފުރަތަމަ ހެދުމެއް ފެއްސެވީވެސް މިކަލޭގެފާނެވެ. އަދި ފަހާފައިވާ ހެދުމެއް އެންމެ ފުރަތަމަ ތުރުކުރެއްވެވީވެސް މިކަލޭގެފާނެވެ. އަދި ތަރިތަކަށް ބައްލަވާ ދަތުރުފަތުރު ކުރައްވާ ހެއްދެވީ ވެސް މިކަލޭގެފާނެވެ.
ހިޖްރައިން ދިހަވަނަ އަހަރު، އުއްމުލްމުއުމިނީން އައްސައްޔިދާ ސައުދާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ އިތުރުސާހިބާގެ އަރިހުގައި ޙައްޖަތުލްވަދާޢުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ.
