އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ

މިޞްރުގެ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނުކަން ކުރެއްވި އިބްނު ޢައިނުއްދައުލަތިއަކީ ޝަރަފުއްދީން  އަބުލްމަކާރިމި މުޙައްމަދު ބިން އަލްޤާޟީ އައްރަޝީދު ޢަބްދު ﷲ ބިނުލްޙަސަން ބިން ޢަލީ ބިނުލްޤާސިމު ބިން ޞަދަޤަތު ބުނުއްޞަފްރާވީއެވެ. އޭނާ ރައްކައުވީ މިޞްރުގެ އިސްކަންދަރިއްޔާގައެވެ. 

ސާދުނާ ޢާބްދުލްކަރީމް

ގިރާވަރު ރޯނުގޭ ރޫމީ އަކީ ހެރެތެރެ ރިސޯރޓުގައި  މަސައްކަތްކުރާ މީހެކެވެ. ރޫމީއަކީ އެ ރިސޯޓުގެ ރާވެރިޔާއެވެ.  އޭނާ ކުރާ މަސައްކަތަކީ ފަތުރުވެރިންނަށް  ބޭނުންވާ ތާޒާ ރާ، ރުއްތަކުން ބާލައިދިނުމެވެ. އެރަށުގައި ރުކަށް މޮހޮރު ޖެހުން މަނައެވެ. އެހެންވެ ރޫމީ ބަހައްޓަނީ ރާރުއްތަކުގައި ހަރުބަނދެފައެވެ. 

އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ  

ޢާފިޔަތު ބިން ޔަޒީދު ބިން ޤައިސަކީ އަބޫ ޙަނީފާގެ ދަރިވަރެކެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ ޚަލީފާއިންދެކެ ބިރުފުޅުނުގަނެ ޢަދްލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރެއްވުމުގެ ބުރަ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރެއްވި ޤާޟީއެކެވެ. 

ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު

މިއަދު އަޅުގަނޑު އެއްޗެކޭ ދަންނަވާން މި ގަސްތުކުރީ ވަރަށް ޙައްސާސީ ސުވާލަކަށެވެ. ދިވެހިބަހުގެ ޢިލްމުވެރީންނާއި ތަޖުރިބާކާރު ލިޔުންތެރީންގެ ތަފާތު ޖަވާބުތައް ލިބޭ ސުވާލަކަށެވެ. މިއީ އެ ސުވާލަކާ މެދު ތަފާތު ކަންމިނުން ބަހުސްކުރެވި ކޮޅެއްގައި ނުޖެހި އޮތް ސުވާލެކެވެ. ނަމަވެސް މިއީ ޢިލްމީ ގޮތެއްގައި ސާބިތު ޖަވާބެއް ލިބޭން ޖެހޭނެ ސުވާލެއް ވެސްމެއެވެ. އެހެނީ މިއަދު ދިވެހިބަހުން ޑިގްރީއާއި އެ ދާއިރާއިން މާސްޓަރޒް ހައްދަވައިފައިވާ ބޭފުޅުންގެ ޢަދަދު އެތައް ސަތޭކައަކަށް އަރައިފައިވާއިރު މިއަދު މި ސުވާލަށް ހަރުދަނާ ޢިލްމީ ޖަވާބެއް ލިބޭން ޖެހޭކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެމެވެ. ސަބަބަކީ މި ރޮނގުން މަތީ ތަޢުލީމު ޙާޞިލު ކުރުވުމުގެ ބޭނުމަކީ ޢިލްމީ ގޮތެއްގައި ބަހާމެދު ވިސްނާނެ ސިކުނޑިތަކެއް މުޖުތަމަޢަށް ނެރުން ކަމަށް ވާތީއެވެ.

ކައުޘަރު އަޙްމަދު ލަޠީފް

(30 ޖޫން 2020 ގައި ޝާއިޢުކުރި ބައާ ގުޅޭ)

އުންމަތުގެ އައްޑަކަމުގައިވި އުޚްތުންނޭވެ! ދަރީން ތަރުބިއްޔަތުކުރުމުގައި ތިޔަ ކަނބަލުންނަކީ ތަރުބަވީ ކާނާއެވެ. ތަރުބަވީ މައިދާނުގައި ތިޔަކަނބަލުންނަށް ފައިތިލަ ސާބިތުކުރެވޭނީ މި މައިދާނުގައި އެކުގައި ހަނގުރާމަކުރާ އާރުކާޓީގެ ހުރި ހިތްވަރާއި ފަންވަރަކުންނެވެ. ލޮބުވެތި އުޚްތުންނޭވެ! އެއީ ތިބާގެ ފިރިމީހާއެވެ. ދަރީންގެ ތަރުބިއްޔަތަށް އެންމެ ބޮޑަށް އަސަރުކުރުވަނީ ފިރިމީހާގެ ފަރާތުންނެވެ.

ސާދުނާ ޢަބްދުލްކަރީމް

މިއަދަކީ ޙަލީމް އަލަށް ހުކުރަށް ދިޔަ ދުވަހެވެ. ޙަލީމް ހުކުރަށް ދިޔައީ ހުދުކުލައިގެ ގަމީހެއް ލައިގެންނެވެ. ބޮލުގައި އަޅައިފައި އޮތީ ހުދު ކުލައިގެ ތާކިހަލެކެވެ. ބައްޕަޔާއެކު ޙަލީމް ހުކުރު މިސްކިތަށް ދިޔައީ ޚުޠުބާ ނުފަށަނީހެވެ. 

ހުކުރުން ފައިބައިގެން ޙަލީމް ބޭނުންވީ ހިނގައިލާން ދާށެވެ. ހަލީމްގެ ބައްޕަ ބުނުއްވިއެވެ.      "މިހާ ހޫނުގަދަ ވަގުތެއްގައި ހިނގައިލާކަށެއް ނުދެވޭނެ. ހިނގައިލާން ދެވޭނީ ހަވީރުން." ބައްޕަގެ ޚަޞީލަތާ ޚިލާފު ހަރުކަށި ޖަވާބުން ހިތުގައި ޖެހި ހަމަ އެ ހިނދުން ޙަލީމަށް ރޮވިއްޖެއެވެ.

ކައުޘަރު އަޙްމަދު ލަޠީފް

ﷲ ސުބުޙަނަހޫ ވަތަޢާލާ ބައެއް މީހުންނަށް އަންހެން ދަރީން ދެއްވައެވެ. އަނެއްބައި މީހުންނަށް ފިރިހެން ދަރީން ދެއްވައެވެ. އަނެއްބައި މީހުންނަށް އަންހެން ދަރީންނާއި ފިރިހެން ދަރީން ދެއްވައެވެ. އަދި އަނެއް ބަޔަކު ދަރީން ލިބުމުން މަޙުރޫމުކުރައްވައި އިމްތިހާންކުރައްވައެވެ. ކޮންމެއަކަސް ގަބޫލުކުރާންޖެހޭ ހިތި ހަގީގަތަކީ، ދަރީންނަކީ ބޭނުން ބަޔަކު ބޭނުން ވަގުތަކު ބޭނުންވީމާ ބޭނުން ތާކުން ހޯދޭ އެއްޗެއް ނޫން ކަމެވެ. އެއީ ﷲ ތަޢާލާ ދެއްވާ ނިޢުމަތެއް ކަމެވެ. ވަރަށް ބޮޑު އަމާނާތެއް ކަމެވެ. 

އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ

އަބޫ ޢުމަރުލް އުޒްދީ  ބޮޑުފުޅުވީ ޤާޟީންގެ ހިޔާވެއްސެއްގައެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ބަފައިކަލުންނަކީ ވެސް ޤާޟީއެކެވެ. އަލްމަންޞޫރާ ސަހަރުގެ ޤާޟީ ކަމަށް އެކަލޭގެފާނު އިސްކުރެވުނީ ހިޖްރައިން 284ވަނަ އަހަރުގައެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ ވަރަށް ވަރަޢުވެރި ޒާހިދު ނަޒާހަތްތެރި ބޭކަލެކެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ އަތްޕުޅުމަތިން އެތައް ބަޔަކު ދީނީ ތަޢުލީމު އުނގެނިފައި ވެއެވެ. 

ސާދުނާ ޢަބްދުލްކަރީމް  

ށަވިޔަނި މަރޮށީ ބިއްދޮށުގޭ މުޝީރާގެ ފިރިމީހާ، ރުޝްދީ  މަރުވީ  ދޮށީގެ މަސްވެރިކަމަށް ނިކުމެ އުޅެނިކޮށް ވަރަށް ކުއްލި ގޮތަކަށެވެ. އެއީ ޝަޢުބާން މަހެއްގެ އަށްވަނަ ދުވަހެވެ. އެ ހިތާމަ ނުފިލައި އުޅެނިކޮށް ދެން އައި ޝައްވާލު މަހުގެ އަށާވީސްވަނަ ދުވަހު މުޝީރާގެ އަށާރަ އަހަރުގެ ދަރިފުޅު ޝާވިން މަރުވީ މާލޭގައެވެ. އޭނާ މަރުވީ ބޭރު ތޮށިމަތިން ކަހައިލައިގެން ސައިކަލާއެކު ކަނޑަށް ވެއްޓިގެންނެވެ.

ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު

އައްޝައިޚުލްފަޤީހުލްޙާއްޖު ޢަބްދުއްރަޙުމާނުލްއަޒުހަރީ، މަޝްހޫރު ނަމުން ނަމަ، ޙާޖީ ޢަބްދުއްރަޙުމާނަކީ ވަރަށް ތަޤުވާވެރި ޒާހިދު ވަރަޢަވެރި ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާއަކީ މިޞްރުގެ ޖާމިޢުލްއަޒުހަރުން ތަޢުލީމު ޙާޞިލުކުރައްވައި އެ ޔުނިވަރސިޓީއެއްގެ ފެކަލްޓީއެއްގެ ޑީންކަން ވެސް ކުރައްވައިފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. އަތުލިޔުން ރީތިކަމުން ބޮޑުތަރުތީބު ޗާޕުކުރައްވާން ސަރުކާރުން ކޮޅުނބަށް ފޮނުއްވި ކާތިބެކެވެ. ތަޢުލީމަށް އޭރު ވެސް ހިތްޕުޅުގައި އޮތް ލޯތްބެއްގެ ބޮޑުކަމުން، އެ މަސައްކަތް ނިމުނުން ލިބިވަޑައިގަތް ތިންސަތޭކަ ފަންސާހެއްހައި ރުފިޔާ ހިއްޕަވައިގެން އެގޮތްމިގޮތުން މިޞްރަށްވަޑައިގެން ޢާލަމީ ފާސް (މި ޒަމާނުގެ ގޮތަށް ނަމަ، މާސްޓަރސް) ޙާޞިލުކުރެއްވިއެވެ.

އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ

(27 ޖޫން 2020 ގައި ޝާއިޢުކުރި ބައިގެ ބާކީ)

އާދޭހެވެ! އެ ވިދާޅުވަނީ ޤިޔާމަތް ދުވަހު އެއްވެސް މީހަކަށް އެމީހަކު ދުނިޔޭގައި ކުޅަ ޞާލިޙު ހެޔޮ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުންނޫނީ ފައިދާއެއް ނުކުރާނެތެއެވެ. އޭނާގެ ނަސަބުން އޭނާއަށް މަންފާއެއް ނެތެވެ. މާތްﷲ ރުއްސުންލެއްވި ޒައިނުލް ޢާބިދީން ޢަލިއްޔު ބިން ޙުސައިން ބިން ޢަލީ ވިދާޅުވިއެވެ.(4) ((ހަމަކަށަވަރުން މާތްﷲ ސުވަރުގެ ހެއްދެވީ އެކަލާނގެއަށް ކިޔަމަންގަންނަ އަޅުންނަށް ޓަކައެވެ. އެއީ ޙަބަޝާގެ އަޅެއްކަމުގައި ވިޔަސްމެއެވެ. އެކަލާނގެ ނަރަކަ ހެއްދެވީ އެކަލާނގެއަށް އުރެދޭ މީހުންނަށެވެ. އެއީ ޤުރައިޝުންގެ ވެރިއެއް ކަމުގައިވިޔަސްމެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ: فَإِذَا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلَا أَنسَابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَلَا يَتَسَاءَلُونَ (5)  - ފަހެ، ތާޅަފިލި ފުމެލެވޭހިނދު ފަހެ، އެއުރެންގެ މެދުގައި އެދުވަހަކުން نسب ތަކެއް ނޯންނާނެތެވެ. އަދި އެކަކު އަނެކެއްގެ ކިބައިން ކަންތަކަށްއެދި سؤال އެއްވެސް ނުކުރާނޭމެއެވެ.)) 

ކައުޘަރު އަޙުމަދު ލަޠީފު

އޭ ދިވެހި މުޖުތަމަޢެވެ! އަހަރެން މިކުރަނީ ޝަކުވާއެކެވެ. އެންމެ ޝަކުވާއެއް ނޫނެވެ. އަހަރެންގެ ހިތުގެ ޝަކުވާއެވެ. އަހަރެން ފަދަ ވަރަށް ގިނަ ޒުވާނުންގެ އަދުގެ ހާލުގެ ޝަކުވާއެވެ. 

އަހަރެން ވެސް މި ދުނިޔެއަށް އުފަންވީ ފިޠުރަތުގެ ސާފުކަންމަތީގައެވެ. ވަރަށް ގިނަ އުންމީދުތަކެއް ކުރާ ހާލުގައެވެ. ބޮޑުވެ، އަހަރެންގެ އަމިއްލަ އަމަލުތަކާމެދު، އަމިއްލައަށް ޒިންމާވާންޖެހޭ އުމުރަށް އެރި އިރު އަދި ވެސް އަހަރެންނަށް ނޭނގޭ އެތައް ކަމެއް އަހަރެންގެ ވަށައިގެން އެނބުރޭކަމީ ދުނިޔަވީ ހަގީގަތެކެވެ. އެފަދަ ކަންކަމާމެދު އަހަރެން ފިކުރުބޮޑުނުވާ ދުވަހެއް ނުދެއެވެ.

އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ

ނަސްލީ އިމްތިޔާޒުގެ ބަލީގެ ޙަޤީޤަތް  މާތް ﷲ ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި ވަރަށް ސާފުކޮށް ބަޔާންކޮށް ދެއްވައިފައިވެއެވެ. މި ކަމުގެ ސަބަބުން އިންސާނީ މުޖްތަމަޢާ ކުރިމަތިވާ ފަސާދައާއި، އަޅުވެތިކަމާއި، ބޮޑާކަމާއި ހަލާކުކުރުމާއި، އަތްގަދަކުރުންފަދަ ބޮޑެތި ވަބާތަކާއި ރޯގާތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. 

ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އިންސާނާގެ ޙަޤީޤަތާއި، އިންސާނާ އުފެއްދެވި ތަފާތު ޢުންޞުރުތައް، ބަޔާންކޮށް ދެއްވައިފައިވެއެވެ. އިންސާނީ ނަސްލު އުފެދި ބޮޑުވަމުންދާ ތަފާތު ފިޔަވަހިތައް ކީރިތި ޤުރްއާނުގައްޔާއި މާތް ރަސޫލާގެ ބަސްފުޅުތަކުގައި އައިސްފައި ވެއެވެ.  އިންސާނާ އިންސާނަކަށް ވީތީ އިޙްތިރާމު ކުރަން ޖެހޭނެކަމާއި އިންސާނާއަށް ދިރިހުރި ޙާލުގައްޔާއި މަރުވެފައިވަ ޙާލުގައި ކަމޭހިތަން ޖެހޭނޭކަން އަންގަވައިފައިވެއެވެ. އިންސާނުން މެރުމާއި ، ޒަޚަމުކުރުމާއި،  ވިއްސިވިހާލިކުރުމާއި، އެކަހެރިކުރުމާއި، ނައްތައިލުމާ ދުރުހެލިވުމަށް އަންގަވައިފައި ވެއެވެ. އެއީ އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ޙަރާން ކުރައްވައިފައިވާ ބޮޑެތި ޖަރީމާތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންތައްތަކެކެވެ. މި ލިޔުމުގައި މި ބަޔަށް ބަލައެއް ނުލާނަމެވެ.

އަޒްޙީލް އަޙުމަދު ފާރޫޤު✍

މި މައުޟޫއަށް އެއްޗެެއް ލިޔުމުގެ ކުރިން އަޅުގަނޑާ ބެހޭ ކުޑަ ތަޢާރަފެއް އަރުވާން ބޭނުންވެއެވެ. އަޅުގަނޑަކީ އަދާކުރާ ވަޒީފާއާއި، އިތުރަށް ކުރާމަސައްކަތުގެ ގޮތުން، ކުޑަ ވިޔަފާރިވެރިއެކޭ ވެސް ކިއިދާނެއެވެ. މަދަހަ ކިޔާ މީހެކޭ ވިދާޅުވިޔަސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ.

އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ

އަލްއިމާމުލްޙާފިޡުގެ ލަޤަބު އެރުވިފައިވާ ޤާޟީއަކީ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނުގެ މަޤާމު ފުރުއްވި މާލިކީ މަޒްހަބުގެ އިމާމެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ނަންފުޅަކީ  އިސްމާޢީލު ބިން އިސްޙާޤު ބިން ޙައްމާދު ބިން ޒައިދުލްއުޒްދީއެވެ. ޢިރާޤުގައި މާލިކީ މަޒްހަބުގެ މަދަރުސާއެއް ޤާއިމު ކުރެއްވީ އެކަލޭގެފާނެވެ. ޢިރާޤުގައި މާލިކީ މަޒްހަބު ފެތުރުނީ އެކަލޭގެފާނުގެ މިންނަތް މަސައްކަތްޕުޅުންނެވެ.  އެކަލޭގެފާނަކީ ޢަރަބި ބަހަށް ވެސް ވަރަށް ކުޅަދާނަ ބޭކަލެކެވެ. އެކަލޭގެފާނު އުފަންވެވަޑައިގަތީ ހިޖްރައިން 199ވަނަ އަހަރުގައެވެ. 

އަޒްޙީލް އަޙުމަދު ފާރޫޤު✍

ޖަޕާންގެ ހީރޯޝީމާއަކީ ޖަޕާނުގެ ސިޓީތަކުގެ ތެރެއިން ތަރައްޤީއާއި ތަމައްދުންގެ ރޮނގުން ބަލާނަމަ، އެންމެ ކުރީގައި އޮތް އެއް ސިޓީއެވެ. ހިތްވަރުގަދަ ރައްޔިތުންތަކެއް ދިރިއުޅެފައިވާ އަދި މިހާރު ވެސް ދިރިއުޅެމުންގެންދާ ޖަޕާންގެ އެންމެ ބޮޑު ރަށް ކަމުގައިވާ ހޮންޝޫގެ ހުޅަނގު ސަރަޙައްދުކަމުގައިވާ ޗޫގޯކޫގެ މައި ސިޓީއެވެ. އެ ސަރަޙައްދުގެ އިދާރީ، ތިޖާރީ، ސިނާޢީ އަދިސަޤާފީ މައި މަރުކަޒުގެ ގޮތުގައި އޮތް ސިޓީއެވެ. ތަރައްޤީއާއި ތަހުޒީބުގެ ރޮނގުން ޖަޕާނުން ފަޚުރެއްގެ ގޮތުގައި ދެކޭ ސިޓީއެކެވެ. ދުނިޔޭގެ ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގައި ޖަޕާނު ލަޝްކަރުގެ މުހިއްމު އެއް މަރުކަޒެވެ.

އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ

ސިޔާސަތަކީ ހަޑި ހުތުރު ކުޅިވަރެއް ކަމަށް އިނގިރޭސިވިލާތުގެ މަޝްހޫރު ސިޔާސީ ޝަޚްޞިއްޔަތެއް ކަމުގައިވާ ވިންސްޓަން ޗަރޗިލް ވިދާޅުވިއެވެ. އޭނާގެ ކުރިންނާއި ފަހުގެ ބޭފުޅުން ވެސް މިމޭރުމުން ވާހަކަފުޅު ދައްކަވައިފައި ވެއެވެ. ޗަރޗިލް ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި އެ ކުޅިވަރު ކުޅޭނީ ވެސް ހަޑިމުޑުދާރު މީހުންނެވެ.

މި ކަމުގެ ވަރަށް ރީތި މިސާލެއް އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ ޖަމްޢިއްޔާ (އ.ދ. މަޖިލިސް) އުފެއްދުމާ ބެހޭގޮތުން މަޝްވަރާތައް ބޭއްވުން "ހަޑި ހުތުރު ފާޙިޝް" ތަނުން ފެނިގެން ދެއެވެ. 1945ވަނަ އަހަރު ދުނިޔޭގެ ފަންސާހަކަށް ދައުލަތުގެ މަންދޫބުން މި ޖަމްޢިއްޔާ ޤާއިމުކުރުމަށް އެއްބަސްވެވަޑައިގެން ބައްދަލުވުން ބޭއްވިފައިވަނީ ސޭން ފްރޭންސިސްކޯގައި ހުރި ސެލީ ސްޓޭންފޯރޑް  ނަމަކަށް އަންހެނެއްގެ ގޭގައެވެ.