ފަރިއްސެއް
ރާގަކީ؛ ދިޔަވަތްރަނގަޅު އޮޑި
ޝާޢިރު؛ އަބޫބަކުރު ލުޠުފީ – ރ. އުނގޫފާރު
ކައްކާފަ ކާންދޭނެ އަންހެނަކު މިރަށުން،
އަސްތާކަތުންނޭ ބޭނުންމަވެއްޖޭ!
މަސްކައްކަމުން ރޯނު، ފަރު، ދަރު، ވަލަށްދާނެ،
އަންހެނަކު މި ރަށުން ބޭނުންވެއްޖޭ!
ޢަބްދުﷲ ރަޝީދު، މ. ލިނެޓް
ބޮޑުފާރަކީ، ދިފާޢީ ފާރެވެ. ދުސްމިނުންގެ އުންޑަތަކުން ވަޠަނާއި މުވާޠިނުންގެ ދިފާޢުގައި ލާފައި ހުންނަ ފާރެވެ. އެއީ، އިންފާރެއް ނޫނެވެ. އިންފާރަކީ އިންފުޅަފެވެ. މިޒަމާނު ދޫމަތީ އޮންނަ "ބޯޑަރ ލައިން" އެވެ. ބޮޑުފާރު ފޫހިނގައްޖިއްޔާ ދުސްމިނުންގެ އުންޑަތައް ނާރައެއް ނުހުންނާނެއެވެ.
ޝައްކެއްނެތެވެ! ބަޔެއްގެ ޤައުމިއްޔަތުގެ ބޮޑުފާރަކީ، އެ ބަޔެއްގެ އެބައެއްވަންތަކަމެވެ. ފިކުރާއި ވިސްނުމާއި ދީނާއި ޢާޤީދާ އާއި ސަޤާފަތު، އެހެންބައެއްގެ ނުފޫޒުން ޚާރާބުނުވެ، ދެމި އޮންނަ އަޞްލަކީ، އެބައެއްވަންތަކަން (މާދަރީބަސް) އަމަށުން އޮތުމެވެ.
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު (މާޒީ)
(22 އެޕުރީލް 2020 ގައި ޝާއިޢުކުރި ބަޔާ ގުޅޭ)
"އެއީ އަހަރެންގެ ކަސްޓަމަރުން. އެ މީހުން އަންނަނީ އަހަރެންގެ ކައިރިއަށް އެހީއަށް އެދިގެން. އަހަރެން އެ މީހުންނަށް އެހީތެރިކަން ދެނީ. ..... ނޫން. އެހީތެރިކަން ވިއްކަނީ." ދާއޫދު ވިސްނައިލަމުން ޖަވާބު ދިނެވެ. "ޖަވާބު ލިބިއްޖެއްނު."
"އެކަމަކު ކޮންކަހަލަ......"
ނީނާއަށް މިހިސާބަށް ބުނެވުނު ތަނާ ދާއޫދު ވަރަށް ރުޅިއައިސްފައި ބުންޏެވެ. "ހަމަ އެންމެ ސުވާލެކޭ ބުނީމެއްނު. އިތުރު ސުވާލެއް ނުކުރެވޭނެ."
"އެންމެ ރަނގަޅު. އެކަމަކު ހާދަ ރުޅިއެކޭ ތިޔައައީ! ފަރަހަގެ ވާހަކަ ދައްކަފާނެތީ ދޯ؟"
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު (މާޒީ)
ނަކަލުކުރުމަކީ މޮޅަށް ޢިބާރާތްކުރާން ބޭނުންކޮށް އުޅޭ ހުނަރެކެވެ. މޮޅަށް ލިޔެފައި ހުންނަ ލިޔުންތައް ނަކަލުކޮށްގެންނެވެ. އެ ފަދަ ލިޔުންތައް ކިޔައިގެންނެވެ. މޮޅު ތަޤުރީރުތައް އަޑުއަހައިގެންނެވެ. މި ގޮތަށް ލިޔުންތައް ބަލައިގެން އަޑުއަހައިގެން ލިޔެފައި ހުންނަ ތަކެތި ކޮޕީކޮށްގެން މޮޅު ލިޔުންތަކުގައި ބޭނުންކޮށްފައި ލަފުޒުތައް ބޭނުންކޮށް އުޅުމަކީ ގޯސް ގޮތެއް ނޫނެވެ. އެއީ ރަނގަޅުކަމެކެވެ. ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ.
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު
މިއަދަކީ، ސެޕްޓެންބަރު މަހު 23 ވަނަ ދުވަހަކީ، ބައިނަލްއަޤުވާމީ އިޝާރާތު ބަސްތަކުގެ ދުވަހެވެ. އަޑުއިވުމުން މަޙުރޫމުގެ ވާހަކަދެއްކުމުގައި ނުކުޅެދުންތެރިކަން ލިބިފައިވާ އެންމެންނަށާއި މި ބަސްތަކުގެ މުދައްރިސުންނަށް މިއަދުގެ މުނާސަބަތުގައި ނުހަނު އިޚުލާޞްތެރިކަމާއެކު، ތަހުނިޔާ ދަންނަވަމެވެ. ހެޔޮ އެދުންތައް އަރިސްކުރަމެވެ.
ދުނިޔޭގެ ބީރު މީހުންނާ ބެހޭ ފަދުރާލުން ހާމަކޮށްފައިވާ ތަފާސް ހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު، ދުނިޔޭގައި އަޑުއިވުމުގެ ނިޢުމަތުން މަޙުރޫމުވެފައިވާ 72 މިލިއަން މީހުން ދުނިޔޭގައި އެބަ ތިއްބެވެ. މީގެ ތެރެއިން 80 އިންސައްތަ މީހުން ދިރި އުޅެނީ ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޤައުމުތަކުގައެވެ. މި އެންމެން މުޢާމަލާތުކުރުމުގައި މި ދެންނެވި އިޝާރާތު ބަހުގެ 300 އެއްހައި ބަސް ދުނިޔޭގައި ބޭނުންކުރެވެއެވެ.
ޑރ. ޢަބްދުލްޣަފޫރު ޢަބްދުއްރަޙީމް
މާރިނުބޭ ނިކުމެގެން ދިޔުމުން، ހައްވަ ދައިތަ އޭނާގެ ފިރިމީހާ އަލިފުޅުބެ ކުރެން އަހައިލިއެވެ. ދުވަސް ގަނޑެއްކޮށްލައިފައި މާރިނު އަހަރުމެންގެއަށް މިއައީ އަނެއްކާ ކޮންކަމެއް ލައިގަތީ ހެއްޔެވެ؟ ދެން އަލިފުޅުބޭ ބުންޏެވެ. މާރިނަކީ ކުޑައިރުގެ އަހަރެންގެ ރައްޓެއްސެއް ނޫން ހެއްޔެވެ؟ އެހެންވެ، ސަލާން ގަލާންކޮށްލައި، ކަލާމުކޮށް ހާލުއަހުވާލު ބަލައިލާން ރައްޓެހިން އަންނާނެ ނޫން ހެއްޔެވެ؟
ޢަލީ ޚާލިދު، ފިޔާތޮށިވިލާ، ސ.ހިތަދޫ
އަންނަކަމުގެ އިޝާރާތް ދުވަހުގެ 'ގާއިދު' ކޮށްފިޔެ،
އަންނަކަމުގެ ލިސާންތައް ފަޖުރުންވެސް ފާއްދައިފިޔެ،
ތަންމަތިން ތެދުވެ ތިބީން، ސަފުތައް ގާއިމުކޮށްފިޔެ،
ވަންތަ ކީރިތިރައްބަށް ފަތިހުގެ އަޅުކަން ކޮށްފިޔެ.
ބިމުތިބީން 'ސަރުދާރާ'، ބައްދަލުވާން ހެލިގެންފިޔެ،
އިމުވުމަށް ބައްދަލުވުން އެދި މެ ދުއާވެސް ކޮށްފިޔެ،
ބިމުގެ އަޝްޖާރުތަކާ ވައި، ފެންވެސް ބައިވެރިވިޔެ
އިޚުވަތުންނޭ ބުނެ އެންމެންގެ އަތާއަތް ގުޅުވައިފިޔެ.
ޑރ. ޢަބްދުލްޣަފޫރު ޢަބްދުއްރަޙީމް، ގ. މަންޒިލް
(17 ސެޕްޓެމްބަރ 2020 ވަނަ ދުވަހު ޝާއިޢުކުރި ބައާ ގުޅޭ)
އަލްބަޤަރާ ސޫރަތުގެ މައްޗަށް ބަލައިލުމެއް 4
ހަތަރުވަނަ އާޔަތުގައި މުއުމިނުންގެ އިތުރު ސިފަތައް ބަޔާން ކުރެވިފައި ވެއެވެ. 'والذين يؤمنون بما أنزل إليك وما أنزل من قبلك وبالآخرة هم يوقنون، އަދި އެމީހުންނަކީ ކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ބާވައިލެއްވުނު އެއްޗަކަށާއި އަދި ކަލޭގެފާނުގެ ކުރީން ބާވައިލެއްވުނު އެއްޗިއްސައް ވެސް އީމާންވާ މީހުންނެވެ. އަދި އާޚިރަތް ދުވަސް އަންނާނޭ ކަމާ މެދު، އެ މީހުން ޔަގީންކުރެއެވެ' މި އާޔަތުގައެވެ. މި އާޔަތުގައި ފުރަތަމައަށް ބަޔާންކުރެވިފައި ވަނީ މުއުމިނުންނަކީ މާތްﷲ ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކަށް އީމާންވާ މީހުން ކަމެވެ. މި ގޮތުން، ސަލާމާއި ސަލަވާތް ލެއްވި ކީރިތި ރަސޫލާ، މުހައްމަދުގެފާނުގެ މައްޗަށް ބާވައިލެއްވުނު ފޮތް ކަމުގައިވާ ކީރިތި ޤުރުއާނަށް އެންމެ ފުރަތަމައިން، އެ މީހުން އީމާންވެއެވެ. މީގެ މާނައަކީ، އެ ފޮތަކީ މާތްﷲ ބާވައިލެއްވި ފޮތެއްކަން ހިތުގެ އަޑީން ގަބޫލުކުރުމެވެ. އަދި އެ ފޮތުގައިވާ ވާހަކަތަކަކީ ތެދު ވާހަކަތަކެއް ކަމުގައި ވެސް ގަބޫލުކުރުމެވެ. އަދި މި ގަބޫލު ކުރުން މުއުމިނުންގެ ކިބައިން ފެނިގެން ދެއެވެ. އެ މީހުނަކީ، އެ ފޮތުގައި އެންގަވައިފައިވާ ގޮތުގެ މަތީން، އެ މީހުންގެ އަމަލުތައް، ބެހެއްޓުމަށްޓަކައި މަސައްކަތްކުރާ ބައެކެވެ.
ޢަލީ ޚާލިދު، ފިޔާތޮށިވިލާ، ސ.ހިތަދޫ
ހިނގާ ހަމަ ކޮންމެ ކަމަކީވެސް، ކުރިން އިސްވީ ކަމެއްގެ އަސަރު،
ހިނގާ ހަމަ ކޮންމެ ކަމަކުންވެސް،ފަހުގެ ކަމަކަށް ކުރާނެ އަސަރު.
ތަޅައި މެރުމާ، މިތާ މިހިނގާ ނުބައި ރޭވުންތަކާއި މަކަރު،
ނަގައިލި މިއީ ބަޔަކު ކޮންމެސް، ނުވަތަ ކުރި،ކަންތަކެއްގެ އަސަރު.
ރިވެތި އަޚުލާޤަށާ، ދީނަށް، ދޮށީ އުމުރަށް ދެވުނު އެ ޤަދަރު،
ދިވެހި އިސްޓޭޖުގައި، މީވެސް، ފެނުނު ފީތާ ތަކެއްގެ އަސަރު.
ޑރ. ޢަބްދުލްޣަފޫރު ޢަބްދުއްރަޙީމް، ގ. މަންޒިލް
(15 ސެޕްޓެމްބަރ 2020 ވަނަ ދުވަހު ޝާއިޢުކުރި ބައާ ގުޅޭ)
އަލްބަޤަރާ ސޫރަތުގެ މައްޗަށް ބަލައިލުމެއް 3
އެންމެ ފަހުން، ބަލައިލެވުނީ އަލްބަޤަރާ ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ ބައިގެ ފުރަތަމަ އާޔަތުގެ މައްޗަށެވެ. ވަކިކުރެވިފައިވާ އަކުރުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. ދެން މިބައިގައި ހިމެނޭ އަނެއް ހަތަރު އާޔަތް، އާދެ، ދެވަނަ އާޔަތުން ފެށިގެން ފަސްވަނަ އާޔާތުގެ ނިޔަލަށް، ބަލައިލާން ފަށަމާތޯއެވެ.
ދެވަނަ އާޔަތުގައިވަނީ " ذلك الكتاب لا ريب فيه هدى للمتقين"، މިފޮތަކީ، އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތް ގޮތުގައި، ތަޤުވާވެރިންނަށް އޮތް މަގުދެއްކުމެކެވެ، މިހެންނެވެ. މިއާޔަތުގައި ހިމެނޭ މުހިއްމު ލަފްޒުތަކުގެ މާނައިގެ މައްޗަށް ބަލައިލަމާތޯއެވެ.
ޢަލީ ޚާލިދު، ފިޔާތޮށިވިލާ، ސ.ހިތަދޫ
ދިވެހިބަސް އަދު ކަރުނަ އަޅަމުން، ހޭހަމަށް އެދި ލޫދެމުން،
ދިވެހި ދީބުގެ ދިމަދިމާއިން ފެންނަނީ ދާތަން ރޮމުން.
އިރަކު، ލިބިފައި އޮތްވިއަސް، ނަލަ ރޫފަޔާ ވަރައެއް، މިއަށް،
ވިރަ ދެ ސޮހި، އަދު ބާރުކެނޑި އެ ދަނީ ނިޒާމުން ގެއްލެމުން.
އަޅިދެލިން މޫނާއި ގައިގައި ކުރަހަމުން އަދު ގިނަ ތިބީން،
މަޅި ހަދައިގެން، ނާށިފަތި އަޅުވައި، ދަނީ ގަން ހިންގަމުން.
އަޙްމަދު ސިމާޙް
މާތްވެގެންވާ އިސްލާމް ދީނަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުމުގެ އެންމެހައި ކަމެއް އެއަށް ބިނާކުރަންޖެހޭ މައިގަނޑު މަސްދަރެވެ. އެއީ ކާމިޔާބާއި ފަލާޙުގެ މަގެވެ. ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގެ ބާއްޖަވެރިކަމުގެ މަގެވެ. މި މަގު ހޯދުމަކީ އަޅުގަނޑުމެން ކޮންމެ މީހަކު ވެސް އިންތިހާއަށް ބޭނުންވާނެ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ބައެއް އަޚުންނާއި އުޚުތުން އިސްލާމް ދީން އުނގެނުމުގައްޔާއި ދީނަށް އުޅުމުގައި އަނެއް ބަޔަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް މަސައްކަތްކުރާ ތަން މުޖުތަމަޢުން ފެނެއެވެ. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلمގެ ސުންނަތް އުނގެނި އެއާ އެއް ގޮތަށް އުޅެން ގަދައަޅައި މަސައްކަތް ކުރާތަން ފެނެއެވެ. މިއީ މުސްލިމަކަށް ވީތީ ނުހަނު އުފާކުރާނެ އަދި ހިތަށް ތަސައްލީ ލިބިގެންދާ ކަމެކެވެ.
ޑރ. ޢަބްދުލްޣަފޫރު ޢަބްދުއްރަޙީމް، ގ. މަންޒިލް
(10 އޮގަސްޓް 2020 ގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ބައާ ގުޅޭ)
އަލްބަޤަރާ ސޫރަތުގެ މައްޗަށް ބަލައިލުމެއް 2
އިސްވެދިޔަ ހަލަގާގައި ހުށަހަޅައިލެވުނު، އަލްބަޤަރާ ސޫރަތުގެ ވަށަ ރޮނގުގައި، ސޫރަތުގެ އާޔަތްތައް ފަސް ބަޔަށް ބަހައިލެވުނެވެ. މި ފަސް ބައިގެ ތެރެއިން ފުރަތަމަ ބައިގެ ތަފްސީރު، މި ހަލަގާގައި ލިޔާން ފަށާން ގަސްދުކުރަމެވެ. މި ބައިގައި ހިމެނެނީ އެއްވަނަ އާޔަތުން ފެށިގެން އަށާވީސްވަނަ އާޔަތުގެ ނިޔަލަށްވާ އަށާވީސް އާޔަތެވެ. ކުރީން ވެސް ދެންނެވި ދިޔަ ފަދައިން، މި ބައިގައި މި ސޫރަތުގެއާއި އަދި ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ ވެސް މައިގަނޑު މައުޟޫއުއަކީ އިލާހީ ހިދާޔަތުގެ ވާހަކަކަން ކަނޑައަޅައިލެވިފައި ވެއެވެ. އަދި އެއަށްފަހު، މި ބައިގައި، މި ހިދާޔަތް ބަލައިގަންނަ ގޮތުގެ މައްޗަށް ރިއާޔަތްކޮށް، މީސްތަކުން ތިން ބަޔަށް ބަހައިލެވިފައިވެއެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ އެކަން ބަލައިގަންނަ މީހުން، އާދެ، މުއިނުނުންނެވެ. ދެން، އެ ކަމަށް އިންކާރުކުރާ މީހުން، އާދެ، ކާފިރުންނެވެ. ދެން، އެކަން ބަލައިގަތުމާއި އިންކާރުކުރުމާއި ދެ ގޮތުން ކުރެ އެމީހުންގެ ގޮތަކީ ކޮބައިން ސާފުކޮށް ނޭނގޭ މީހުންނެވެ. އާދެ، ދެފުށް ދެގޮތް މުނާފިގުންނެވެ.
ޢަބްދުﷲ ރަޝީދު މ. ލިނެޓް
فَإِنَّهُ شَمْسُ فَضْلٍ هُمْ كَوَاكِبِهَا
يُظَهِرُنَ أَنْوَارَهَا لِلنَّاسِ فِي الظُّلَمِ
ފަހެ، ކަށަވަރުން މާތްވީ އިރެކޭ ނަބިއްޔާ އީ
صُحُبُ ން، ގުރަހަ ފަދަވީ އެ އިރުގެ ވަށައިވި އެއީ
އަނދިރީ ތެރޭން އަލިކަން ފައުޅުވެ ދެޔޭ ކަތުނަށް
އަނދިރީގެ ކަޅުކަން ފަނޑު ކޮށް ލެއްވި ނޫރު އެއީ
އަޙްމަދު މަފާޒް
ކޮންމެ ބަޔެއްގެ ތެރޭގައި ވެސް އެ ބަޔެއްގެ ކާބަފައިންގެ ޒަމާނުއްސުރެން ވާރުތަވަމުން އަންނަ އެ ބަޔެއްގެ އަމިއްލަވަންތަ އާދަކާދަތަކަކާއި ސަގާފަތްތަކެއް ހުރެއެވެ. އެ ގޮތުން އަޅުގަޑުމެން ދިވެހިންނަކީ ވެސް ވަރަށް މުއްސަނދި ސަގާފަތަކާއި އާދަކާދަތަކެއްގެ ވެރި ބަޔެކެވެ. އެހެން ޤައުމުތަކާ ޚިލާފަށް މުޅީން ތަފާތު އާދަކާދައަކާއި ސަގާފަތްތަކެއް އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހީން ގެންގުޅެމުއެވެ. މި ފަދަ ބައެއް ކަންކަމުގެ އެންމެ ފުނަށް ޖެހިލާ އިރު، ބައެއް ކަންކަމަކީ އެއްވެސް ހަޤީގަތެއް ނެތް ބޯދާ ކަންކަމާއި ބޯދާ ވާހަކަތަކެވެ.
ޢަބްދުﷲ ރަޝީދު މ.ލިނެޓް
ރިވެތި ނަންތައް ކޮންމެ ކަމަކަށް ދިވެހި ބަހުގައި ވާނެޔޭ
ދިވެހި "ނަން" "ސަމުގާ"ގެ މިޞްރާބަށް ކިޔައިފައި ވާނެޔޭ
"އަސްތަމާނު" ފަޅިން "ގަހާ" އިން ހުޅަނގުފަޅި ހިމަނައިލުމަށް
ދަސްކުރޭ "ފަރުގަދި" ކިޔައިފައި "ނާސި" "ނާގާ" ވާނެޔޭ
ހަމަ އެއާ ޖެހިގެން ވަނީ "އައްޔޫގު" "ޤާސިލު" އާ "ސިމާގް"
ހަމަ އެހެން ގުޅިގެން "ތުރިއްޔާނު"ގެ ރިވެތި ނަން ވާނެޔޭ
އަޙުމަދު ސިމާހު
"އޮޑިޓް" މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ޢާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ލަފްޒެކެވެ. އޮޑިޓް ނުވަތަ އޮޑިޓް ނިޒާމުގެ މާނަ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި އެކި ގޮތްގޮތަށް ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އެއް ބަޔަކަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި އެއީ މީހުން ކުރާ ކުށްތައް ހޯދައި ތަޙުޤީޤުކުރާ ނިޒާމެކެވެ. އަނެއް ބަޔަކު ޤަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި އެއީ ތަނުގެ ތެރޭގައި ހިނގާ ނޭދެވޭ ކަންކަން ޙައްލުކުރާ ނިޒާމެކެވެ. އަނެއް ބަޔަކު ޤަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި އެއީ ތަނުގެ މަސައްކަތްތައް އިތުރަށް ހަރުދަނާކުރުމަށް ޓަކައި ބޭނުންވާ ލަފާ މެނޭޖްމަންޓަށް ނުވަތަ އެ ތަނެއްގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާއަށް ދޭ ނިޒާމެކެވެ. އެއީ ހަމަ ނަމެއްގައި ޤާއިމުކޮށްފައިވާ ނިޒާމެއް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރާ ބަޔަކު ވެސް މަދުން ނަމަވެސް އުޅެއެވެ. މިހެންކަމުން، މި ލިޔުމުގައި އިންޓާނަލް އޮޑިޓުގެ ނިޒާމަށް ބަަލައިލާނަމެވެ.
ޢަބްދުﷲ ރަޝީދު، މ. ލިނެޓް
ހުޅަނގު ވިއްސާރައިގެ މޫސުން ފެއްޓެނީ "ކެތި"އިން ކަމުން
އުޅަނދު ފަހަރާ ދަތުރުފަތުރަށް އަސަރުތައް ފޯރާކަމުން
ރާއްޖެއަށް މޫސުން ހިމެނިފައި އޮންނަނީ ދޭކުންކަމުން
ރާއްޖެ ދެކެމުންއަންނަ މޫސުމަކީ "ހުޅަނގު" "އިރުވައި"ކަމުން
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު
ދަޖަލުސީއާއި ގުސްތަރަކީ ވެސް ދިވެހިބަސްފޮތުން އަދި ޖާގަލިބިފައި ނެތް ދެ ލަފުޒެވެ. ނަމަވެސް މިއީ މި ރާއްޖޭގައި އެންމެ ގިނައިން ފެންނަ ވައްތަރެކެވެ. އެހެންވީމާ މި ލަފުޒު ނުވަތަ މި ދެ ލަފުޒު އެންމެންނަށް ވެސް އެނގޭން އެބަޖެހެއެވެ. ބޭނުންކުރާން އެބަޖެހެއެވެ. މި ލަފުޒު ބޭނުން ނުކޮށް ލިޔާން އުނދަގުލެވެ. އެހެނީ އެންމެ ގިނައިން އިވެނީ މި ބާވަތުގެ ވާހަކަތަކެވެ. ފެންނަނީ މިބާވަތުގެ މީހުންނެވެ. މިއީ މުނާފިޤުންނާ ތިމާގެ ބަޔެކެވެ. މި ލަފުޒަކީ ނިފާޤީ ވާހަކަތަކާ ތިމާގެ ލަފުޒެކެވެ. އާދޭހެވެ! ފެންނަނީ ގުސްތަރު ޢަމަލުތަކެވެ. އިވެހީ ދަޖަލުސީ ވާހަކަތަކެވެ. ފެންނަނީ ބައްދަލުވަނީ މި ބާވަތުގެ މީހުންނާއެވެ.
ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު
މީލާދީ ސަނަތުން 1980ގެ އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ނުވަތަ 1990 ގެ ކުރީކޮޅުގެ އަހަރުތަކުގައި އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަކުރެވުނީ މާލޭ ހޮތާތަކުގައި ވެއިޓަރުންގެ ގޮތުގައި މުޅިން ވެސް ދިވެހި ޒުވާނުން ހަރަކާތްތެރިވަމުން ދިޔަ ތަނެވެ. އޭރު ބިދޭސީންނަކީ މާ ގިނައިން އެ ފަދަ މަސައްކަތުގައި ޙަރަކާތްތެރި ބަޔެއް ނޫނެވެ. އޭރު ބިދޭސީން އެހާ ގިނައެއް ވެސް ނޫނެވެ. ބިދޭސީން އޭރު ޙަރަކާތްރިވަނީ ފަންނީ އެކިއެކި މަޤާމުތަކުގައި އެކަންޏެވެ. ޓީޗަރުންނާއި ޑަކުޓަރުން ފަދަ މަޤާމުތަކުގައެވެ. ނަމަވެސް ފަހަކަށް އައިސް އާދައިގެ ވަޒީފާތައް ވެސް އެއީ ބިދޭސީ ވަޒީފާތަކަކަށް ބަދަލުވިއެވެ. ކުރިޔަށް ވުރެ ރަނގަޅު އާމްދަނީ ލިބޭނެ އެހެން މަގުތައް ދިވެހީންނަށް ފަހިވީ ކަމަށް ވެސް ވެދާނެއެވެ. އިޤުތިޞާދީ ގޮތުން ރާއްޖެއަށް ކުރިއެރުން ލިބުމުން ވާ ގޮތެއް ކަމަށް މީހުން ކިޔާތީ އަޑު އިވުނެވެ. އެ ކަމާ އެއްޗެކޭ ދަންނަވާކަށް އަޅުގަނޑަކަށް ނޭނގެއެވެ.
ޑރ. ޢަބްދުލްޣަފޫރު ޢަބްދުއްރަޙީމް، ގ. މަންޒިލް
މިއީ މި ދޭތެރެއިން އަޑު އެހި ލަފުޒެއްގެ ވާހަކައެކެވެ. ލަފްޒަކީ 'ސްނޮލިގޮސްޓަރ' (snollygoster) މިއެވެ. މި ލަފްޒުގެ މާނައަކީ އެއްވެސް މަބްދައެއް، އުސޫލެއް، އެހެން ގޮތަކަށް ދަންނަވާ ނަމަ، އަޚުލާގީ މިންގަނޑެއް ނެތް، ތިމާގެ އަމިއްލަ މަސްލަހަތު ނިޔާކުރާ ގޮތުގެ މަތިން، އޭނާގެ ވާހަކަތައް ބިނާކުރާ ސިޔާސީ މީހާއެވެ. މި ލަފްޒުގެ އަސްލު ހޯދައިލާން ކުރި މަސައްކަތުން އެނގުނު އެއްޗަކީ މީގެ އަސްލު އައިސްފައިވާ ގޮތް މާ ސާފުނޫންކަމެވެ. ލަފާކުރެވެނީ މީގެ އަސްލު ގުޅެނީ 'ރޫހު'އާ ކަމެވެ. އާދޭހެވެ! އެއީ ހަލުވިކަމާއެކު ހަރަކާތްތެރިވާ އެއްޗެކެވެ. މި ދެންނެވި ފަދަ ސިޔާސީ ވެރިންނަކީ ކަންކަމާ ދޭތެރޭ އެ މީހުން ދެކޭ ގޮތް، އެމީހުންގެ މަސްލަހަތު ނިޔާކުރާ ގޮތުން ވަރަށް އަވަސްއަވަހަށް ބަދަލުކުރާ ބަޔަކަށް ވުމުން، އެ މީހުން ދެކޭ ގޮތް ރޫހެއް ހަރަކާތްތެރިވާ ގޮތަށް، އެއްވެސް ހިފެހެއްޓުމެއް ނެތި ހަރަކާތްތެރިވާތީއެވެ.
ކަނީރު ޢަބްދުއްރަޙީމް
ސަލީމު ގެޔަށް އައީ ކުޑަކުޑަ ފިނދަނައެއް ހިފައިގެނެވެ. ވަރަށް ފޮރުވައިގެން ގިފިއްޔަށް ދެވޭތޯ ބޮނދަބޮނދައިގެން ދަނިކޮށް ދައްތަޔާ ދިމާވީއެވެ. ދައްތަ ހަމީދާއަށް އެ ދޫނި ފެނި ދެ ލޯ ބޮޑުކޮށްލައިފައި އެއްޗެއް ބުނާން އުޅުނެވެ. އެ ވަގުތު ވާހަކަ ފެށީ ސަލީމެވެ. އޭނާ މަޑުމަޑުން ބުންޏެވެ.
"ދައްތަ މި ވާހަކަ ނުދެއްކިއްޔާ ދައްތަ ބޭނުންވެގެން ބުނި އެއްކަލަ އަލަނާސި ބޮލި ދޭނަން ދައްތައަށް." އެ އަޑުއިވުމުން ހަމީދާ އަވަސްއަވަހަށް ދެކޮޅު ހޯދައި ބަލައިލިއެވެ. މަންމަ ކޮބައިތޯ ހޯދައިލިއެވެ. އަދި އަތުގެ އިޝާރާތުން ދާށޭ ބުނުމުން ސަލީމް ދިއައީއެވެ.